Dramatyczne zderzenie cywilizacji

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Okrutna egzekucja australijskiego sierżanta Leonarda G. Siffleeta, który prowadził dywersję na japońskich tyłach na Nowej Gwinei, 1943 r.

źródło: bridgeman art library

Brytyjski plakat antyjapoński z czasów II wojny światowej

źródło: Corbis

Płonące doki i portowe instalacje naftowe w Rangunie, stolicy Birmy, po japońskim nalocie, maj 1942 r.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Amerykańscy jeńcy wojenni na półwyspie Bataan niosą chorych towarzyszy, Filipiny, maj 1942 r.

źródło: Brigdeman Art Library

Japończycy oceniają stan zdrowia jeńców w obozie Chungkai w Tajlandii, mal. Jack Bridger Chalker

źródło: Bridgeman Art Library

Wycieńczony jeniec z wyzwolonego japońskiego obozu, 1945 r.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Wyczerpani amerykańscy i filipińscy jeńcy podczas marszu śmierci przez półwysep Bataan, Filipiny, maj 1942,

źródło: Corbis

Gen. Tomoyuki Yamashita, dowódca wojsk japońskich na Filipinach podczas procesu w Manili, koniec 1945 r.

źródło: Corbis

Żelazny most na rzece Kwai w Tajlandii wzniesiony w 1943 r. obok mostu drewnianego z 1942 r., zwalony podczas nalotu w 1945 r. i odbudowany po wojnie

źródło: bettmann/corbis, T.B.

Alec Guinness jako płk Nicholson w filmie „Most na rzece Kwai” Davida Leana z 1957 r.

źródło: Corbis

Tzw. droga birmańska wiodąca z pólnocnej Birmy do Chin, którą alianci przewozili zaopatrzenie dla wojsk Kuomintangu, ok. 1942 r.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Jeńcy alianccy podczas budowy linii kolejowej z Bangkoku do Rangunu

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Funkcjonariusze japońskiej żandarmerii Kempei Tai przeszukują cywilów w Chumach, 1938 r.

źródło: Corbis

Chiński żolnierz podczas walk w północnej Birmie, 1942 r.

źródło: Bridgeman Art Library

Chińscy uchodźcy wojenni, 1942 r.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Brytyjski oficer rozmawia z Chinką zmuszaną przez Japończykow do prostytucji, Rangun, Birma, sierpień 1945 r.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

"Comfort women” – kobiety zmuszane do prostytucji

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Japoński wojskowy dom publiczny w Szanghaju

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Delegacja kolaboracyjnych władz birmańskich w Tokio, 1943 r.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Pole roponośne Yenangyuang w Birmie

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Delegacja birmańska podczas rozmów w Londynie z premierem Attlee – w środku gen. Aung San, 1947 r.

źródło: bettmann/corbis, T.B.

Aung San, przywódca birmańskiego ruchu antykolonialnego, fotografia sprzed wojny

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Konstantin Rodzajewski, przywódca Rosyjskiej Partii Faszystowskiej, organizator antybolszewickich oddziałów rosyjskich w Mandżukuo

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Członkowie Rosyjskiej Partii Faszystowskiej w Harbinie, 1934 r.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Wyzwoleni jeńcy alianccy z obozu Aomori koło Yokohamy, 29 sierpnia 1945 r.

Japończycy pojawili się na „militarnym horyzoncie” białego człowieka stosunkowo późno. Można nawet postawić tezę, że dopiero zmagania z Rosją w latach 1904 – 1905, a zwłaszcza wielkie zwycięstwo morskie pod Cuszimą, wymusiły uznanie Kraju Kwitnącej Wiśni za wschodzące mocarstwo, a nie jeszcze jedno „kolorowe” państewko.

Podczas owej pierwszej orężnej konfrontacji z krajem europejskim, no może euroazjatyckim, Japończycy dali się poznać jako przeciwnicy wytrwali, twardzi, niekiedy fanatyczni, ale honorowi. Jeńców traktował poprawnie, a jeżeli zdarzały się odstępstwa od tej reguły, to były incydenty. W stosunku do oficerów rosyjskich z okrętów, które poddały się pod Cuszimą, odnosili się wręcz z wyszukaną kurtuazją, zezwalając im, po uzyskaniu zapewnienia, że nie będą uciekać, na zakwaterowanie w prywatnych pensjonatach.

Kilkadziesiąt lat później żołnierzy, którzy dostali się do japońskiej niewoli, czekał znacznie gorszy los – jakby obozy jenieckie prowadziła zupełnie inna armia, a władzę okupacyjną na zajętych terenach sprawowało zupełnie inne państwo. Pierwsze owej złowróżbnej metamorfozy doświadczyły Chiny, a później Malaje, Birma, Indie Holenderskie, Filipiny. Niewysłowione okrucieństwo, przejawiające się całą gamą zachowań: od głodzenia i wyniszczania niewolniczą pracą jeńców oraz internowanych cywilów przez obojętność na los całych populacji podbitych obszarów po zbrodniczy sadyzm, towarzyszyło japońskiej armii i marynarce wojennej wszędzie tam, gdzie załopotała flaga ze Wschodzącym Słońcem. Całe morza atramentu wylano, by wyjaśnić naturę owego strasznego fenomenu, ale autorzy od antropologów poprzez psychologów i specjalistów innych dziedzin na...