Ciemność, świeczki, jęk rannych

źródło: WFDiF

Oddział powstańczy wychodzi z ul. Świętokrzyskiej, kierując się do wejścia gmachu PKO od ul. Jasnej. Powstańcy opuścili Śródmieście dopiero 5 października na mocy układu o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie 2 października 1944 roku

Oto kilka relacji uczestników i świadków tamtych wydarzeń, które gromadzi Archiwum Historii Mówionej, działające przy Muzeum Powstania Warszawskiego.

„Chcemy zdążyć, chcemy dotrzeć z mikrofonem i kamerą do wszystkich powstańców – czytamy na stronie www.1944.pl. – Dlatego też założyliśmy, że w każdym miesiącu spotkamy się z ponad czterdziestoma powstańcami, którzy odpowiedzą na pytania wolontariuszy pracujących dla Muzeum”. Relacje są następnie opracowywane i zamieszczane w formie elektronicznej w Internecie.

Uciekajcie, palą nas

Opis tych przerażających wydarzeń zachował się w relacji Mieczysława Dobrowolskiego „Bogumiła”, dziennikarza mieszkającego przy ul. Narbutta. Niespełna dwa tygodnie przed zajęciem przez Niemców Mokotowa zachorował ciężko na czerwonkę. Trafił do szpitala mieszczącego się w niewielkim jednopiętrowym budynku obok ulicy Puławskiej, przy skarpie opadającej w ulicę Dolną. „26 września Niemcy przystąpili do skoncentrowanego ataku wzdłuż ulicy Dolnej, siejąc śmierć i zniszczenie. Pociski niemieckie rwały się nieomal tuż przed oknami naszego szpitala. (...) W chwilach opadania pyłu przez czeluści okien widać było wycofujące się z Dolnego Mokotowa oddziały powstańcze. Posuwali się gęsiego pod murami zwalonych i dymiących domów, obdarci i często okrwawieni. Obok nich szły sanitariuszki, podtrzymując rannych – nie młode dziewczęta, ale upiory, chude i brudne, o gorejących jak węgle oczach. (...) Paniczny strach przed Niemcami ogarnął nawet ludzi bardzo odważnych. Chorzy niszczyli opaski i dystynkcje powstańcze,...