Śródziemnomorska uwertura wojny

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Okręty francuskie na Morzu Śródziemnym, 1914 r.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Widok miasta i portu Stambuł, ok. 1915 r.

źródło: EAST NEWS

Okładka czasopisma tureckiego Towarzystwa Rozwoju Floty, 1910 r.

autor zdjęcia: Leszek Nabiałek

źródło: Rzeczpospolita

Ucieczka „Goeben” i „Breslau” do Stambulu, sierpień 1914 r.

źródło: Wikipedia

Brytyjski okręt liniowy HMS „Agincourt”, niedoszły turecki „Sułtan Osman I”

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Krążownik liniowy HMS „Indefatigable”, który ścigał niemieckie krążowniki płynące do Stambułu

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Okręt liniowy HMS „Hood” z Floty Śródziemnomorskiej

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Brytyjski pancernik HMS „Agamemnon”

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Turecki okręt liniowy „Mesudiye” zwodowany w latach 80. XIX w.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Flota turecka kotwicząca w zatoce Złoty Róg w Stambule, niemiecka karta pocztowa, 1914 r.

źródło: Wikipedia

Wilhelm Souchon, dowódca niemieckiej Dywizji Śródziemnomorskiej, a następnie dowódca tureckiej marynarki wojennej

źródło: EAST NEWS

SMS „Goeben”.

źródło: bridgeman art library

„Goeben” i „Breslau” ostrzeliwują port na wybrzeżu Algierii, 4 sierpnia 1914 r., litografia niemiecka z epoki

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Latarnia morska w porcie Philippeville (dziś Skikda) ostrzelanym 4 sierpnia 1914 r. przez „Goeben”

źródło: EAST NEWS

„Goeben” i „Breslau” kotwiczą w zatoce Stania w cieśninie Bosfor, 1915 r.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Niemiecki jacht parowy SMS „Loreley” wchodzący w skład Dywizji Śródziemnomorskiej

źródło: Wikipedia

Enver Pasza, turecki minister wojny i głównodowodzący armi w czasie I wojny światowej

źródło: Wikipedia

Admirał Archibald Milne, dowódca brytyjskiej Floty Śródziemnomorskiej

źródło: EAST NEWS

„Goeben” i „Breslau” podczas ucieczki przed Royal Navy do Stambułu, sierpień 1914 r.

źródło: bridgeman art library

SMS „Goeben” wpływa do Stambułu, rycina z epoki

źródło: EAST NEWS

„Goeben” pod banderą turecką jako „Yavuz Sultan Selim”

źródło: EAST NEWS

Bitwa morska między okrętami rosyjskiej Floty Czarnomorskiej a niemieckimi krążownikami w służbie tureckiej

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Eskadra pancerników rosyjskiej Floty Czarnomorskiej – na pierwszym planie „Joann Złatoust”

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Rosyjski pancernik „Jewstafij”

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Marynarze z załogi SMS „Breslau” w Turcji

źródło: Wikipedia

Port w Sewastopolu podczas I wojny światowej

autor zdjęcia: Norbert Suchorzewski

źródło: Rzeczpospolita

źródło: hulton/corbis

Niemieckie krążowniki w Stambule, 1914 r.

źródło: Wikipedia

Rosyjski pancernik „Joann Złatoust”, uczestnik bitwy nieopodal przylądka Sarycz w listopadzie 1914 r.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Brytyjski niszczyciel HMS „Lizard”, który atakował torpedami krążownik „Midilli” („Breslau”), 20 stycznia 1918 r.

źródło: Wikipedia

Brytyjski monitor HMS „Raglan” zatopiony przez „Yavuza Sultana Selima”, 20 stycznia 1918 r.

źródło: bridgeman art library

Brytyjski okręt podwodny zatapia turecki pancernik w Dardanelach, litografia, 1915 r. 4. Dzwon okrętowy z krążownika „Goeben”

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Dzwon okrętowy z krążownika „Goeben”

źródło: bridgeman art library

Wieża artylerii głównej krążownika liniowego „Goeben” – „Yavuz Sultan Selim”

Czy jeden lub dwa okręty są w stanie zmienić strategiczny układ sił na lądzie i morzu? Na zdrowy rozum nie, ale dwa niemieckie, a potem tureckie krążowniki przez całą I wojnę światową trzymały w szachu mocarstwa morskie na Morzu Śródziemnym. To arcyciekawa, acz mało znana historia, pozostająca w cieniu bitwy jutlandzkiej, falklandzkiej czy operacji dardanelskiej. Tym bardziej warto ją przedstawić

Morze Śródziemne stanowiło strategiczny akwen Wielkiej Brytanii i Francji. Do tej dwójki zapragnęły dołączyć Niemcy. Istotnym elementem układanki w tym rejonie była także ówczesna Turcja, przeżywająca wówczas głęboki kryzys. System polityczny był niewydolny, a gospodarka słaba, co wykorzystały bez pardonu inne państwa. W 1908 roku Austro-Węgry anektują Bośnię i Hercegowinę, znajdujące się nominalnie pod zwierzchnictwem Turcji. W tym samym roku bułgarski książę Ferdynand Koburski ogłasza wyjście spod zwierzch- nictwa Turcji, a Kreta proklamuje przyłączenie się do Grecji. Ogień pod „kotłem bałkańskim” zostaje rozpalony.

Cztery lata później na Morzu Śródziemnym pojawiają się niemieckie okręty (dwa lekkie krążowniki i kanonierka) w związku z drugim kryzysem marokańskim. Konflikt z trudem został zażegnany na drodze dyplomatycznej, lecz okręty już pozostały.

W wyniku wojny trypolitańskiej w 1911 roku Turcja traci na rzecz Włoch Trypolitanię i Cyrenajkę, które stają się włoską kolonią – Libią. 12 marca 1912 roku pod duchowym patronatem Rosji Bułgaria i Serbia zawierają sojusz militarny, do którego nieco później przyłączają się Czarnogóra i Grecja. Powstaje tzw. Liga Bałkańska skierowana przeciwko Turcji. Wybucha I wojna bałkańska trwająca do 30 maja 1912 roku. W jej wyniku Turcja zrzeka się terenów powyżej miasta Enez nad Morzem Egejskim. Serbia zajęła...