Granice kolaboracji

źródło: bloomberg

źródło: Getty Images

René Char, poeta w partyzantce. Eleganckie zdjęcie na patrolu w Górnej Prowansji

źródło: PAP

Igo Sym, kolaborujący z Niemcami aktor ostał zastrzelony na mocy wyroku Związku Walki Zbrojnej w marcu 1943 roku. W Paryżu – nie do pomyślenia

źródło: ACME

Maurice Chevalier: śpiewał dla żołnierzy francuskich walczących z Niemcami (grudzień 1939)...

źródło: AFP

...dla jenców francuskich w niewoli niemieckiej i dla Niemców (1941-1942)....

źródło: Corbis

...i dla amerykańskich wyzwolicieli

źródło: Plus Minus

Alan Riding, A zabawa trwała w najlepsze, Świat Książki, 2012

Alan Riding publicysta i eseista

Zastanawia mnie, dlaczego książkę o życiu kulturalnym w okupowanym Paryżu musiał napisać Anglik, dlaczego nie Francuz. Strach przed trudnym tematem? Zmowa milczenia?

Alan Riding: Chciałbym powiedzieć, że istniała zmowa milczenia, a ja ją bohatersko przełamałem, ale to nie byłaby prawda. Całkiem sporo się we Francji o tym pisało, tyle że w książkach akademickich, pisanych przez historyków. Nie było jednak niczego dla masowej publiczności, co zauważyłem, mieszkając przez ćwierć wieku w Paryżu. A jako że relacje artystów z władzą zawsze mnie interesowały i często pisałem o tym w prasie, przede wszystkim w „New York Timesie", uznałem, że temat leży na ulicy. Moi francuscy znajomi mówili, że to śmiały pomysł, ale trudno powiedzieć, żebym kogoś zaszokował. Zwłaszcza że starałem się nie oceniać, bo koncentrowałem się na opisie.

Bardzo ostrożnie posługuje się pan słowem „kolaboracja", a jednocześnie po lekturze pana książki nie mam wątpliwości, że pan ją potępia, co widać już choćby po jej tytule. Co pan nazywa kolaboracją i gdzie pan widzi jej granicę w wojennym Paryżu?

Ta granica jest...