Frapujące varsaviana

Od tygodni leży u mnie na osobnym stoliku wydany przez Muzeum Powstania Warszawskiego album formatu 28,6 na 24,6 cm, wagi 3 kilogramów „Rozpoznaj Warszawę", zawierający ponad 200 nieznanych dotąd fotografii z lat 1939–1945 przekazanych do muzeum z rodzinnych archiwów. Otwarty na kolejnych stronach przypomina mi sceny zapamiętane z dzieciństwa, dla młodszej części rodziny stanowi rewelacyjny przekaz wydarzeń trudnych do wyobrażenia.

Zaraz po wrześniu – na tle pierwszych ruin odradzające się życie, handel uliczny – pieczywo w koszykach ustawionych na chodniku, riksze na postoju.

Parę ponurych zdjęć z zatłoczonego getta. Drewniany most na rogu Chłodnej i Żelaznej, łączący duże i małe getto. Monstrualna parada niemiecka na placu Saskim (Adolf Hitler Platz). W czasie spacerów po lewej stronie dalekiej Chłodnej mijałem znaną w mieście ze swych wyrobów fabrykę obić papierowych i papierów kolorowych, czyli tapet Franaszka. Teraz z krótkiego tekstu w albumie dowiaduję się, że ten zakład, wyspecjalizowany w wytwarzaniu papieru najwyższej jakości, produkował wówczas dla celów konspiracji papier na fałszywe ausweisy, kenkarty, a nawet banknoty.

Latem 1944  roku kobiety siedzące na murku przy placu Żelaznej Bramy sprzedają na sztuki cytryny. Nieopodal na gruzach ulicy Królewskiej rozłożone...