Polska niewdzięczność

źródło: reporter

źródło: Grafika z kolekcji Krzysztofa Kura

Słynne białe namioty („pałatki”) wojska biwakującego na Placu Zamkowym

Hercen uważał powstanie na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej za przedwczesne i skazane na porażkę. Oczekiwał jednak, że rosyjska opinia publiczna wyrazi swoje współczucie wobec Polaków - mówi Leonid Gorizontow, historyk rosyjski

Czy Powstanie Styczniowe funkcjonuje w świadomości historycznej Rosjan?

Leonid Gorizontow: Aby precyzyjnie odpowiedzieć na to pytanie, trzeba znać wyniki reprezentatywnych badań socjologicznych. Powstanie lat 1863–1864 – bo w Rosji styczniowym nazywają je niekiedy tylko historycy – słabo funkcjonuje w pamięci historycznej współczesnych Rosjan. Na wzmianki o nim można się natknąć w szkolnych i uniwersyteckich podręcznikach dziejów Rosji. Aleksander Hercen pisał niegdyś, że powstanie „to głęboka linia podziału. W przyszłości w podręcznikach będzie ono zamykać jeden rozdział rosyjskiej historii i otwierać następny". Ta prognoza na razie się nie sprawdziła, chociaż w dzisiejszej literaturze badawczej, zajmującej się problematyką imperium i nacjonalizmu, wpływ powstania na losy Rosji został odpowiednio oceniony.

Jaka to ocena?

Głębszej refleksji możemy oczekiwać od ludzi wykształconych, interesujących się historią. Jednak ich oceny będą różne w zależności od ich poglądów. Dla jednych decydujące znaczenie będzie miało wyzwanie rzucone imperium, którym było kolejne zbrojne wystąpienie Polaków. Dla innych najważniejsze będzie to, że...