Żelazny, krwawy, ludzki

źródło: AFP

źródło: EAST NEWS

Fania Kaplan, organizatorka zamachu na Lenina, jedna z pierwszych ofiar Czeka

źródło: EAST NEWS

Nikołaj Gumilow, petersburski poeta, w oczach Czeka – zasługujący na rozstrzelanie spiskowiec

źródło: Plus Minus

Sylwia Frołow „Dzierżyński. Miłość i rewolucja. Biografia intymna” Wydawnictwo Znak Horyzont Kraków 2014

Autorka najnowszej biografii Feliksa Dzierżyńskiego stworzyła relację pełną faktów tak bardzo sprzecznych 
– i tak przerażających – że wobec nich zatrzymuje się zdolność do moralnej oceny. Sama autorka takiej oceny nie wydaje. Spróbujmy uczynić to za nią.

Sylwia Frołow rozpoczyna książkę sprawozdaniem z procesu swojego bohatera. W rzeczywistości podobny sąd nad Feliksem Dzierżyńskim nigdy się nie odbył, a mowa prokuratora i obrońcy jest literacką kompilacją cytatów. Fikcyjny sędzia, przytłoczony ciężarem gatunkowym argumentów za i przeciw, zawiesza rozprawę... i do końca lektury nie wraca już na salę sądową. Jednakże kilkaset stron następującej po tym wstępie opowieści stanowi materiał bogaty i na tyle wymowny, że prowokuje do rewizji i kontynuacji nieodbytego procesu.

Rzecz o pierwszym czekiście napisana została w schemacie otwartego spojrzenia na kontrowersyjną postać. Tak też reklamuje ją wydawnictwo. „Namiętny kochanek, zaślepiony fanatyk, wrażliwy morderca" – głosi slogan umieszczony na tylnej okładce. Dalej słowa: „Wierzę tylko w naukę Chrystusa"... to cytat z samego Dzierżyńskiego. Z tego powodu książka doczekała się zjadliwych komentarzy ze strony osób, które nawet nie zajrzawszy do środka dzieła, uznały je za próbę nachalnego wybielania zbrodniarza. Niesłusznie. Prowokująca okładką praca Sylwii Frołow jest rzetelna w sferze faktów. Co z nimi począć, to już inna sprawa.

Pobożny asceta

Wyłonienie na światło dzienne zakamarków życia osobistego „żelaznego Feliksa" stanowi ciekawe i historycznie wartościowe partie dzieła. Dzierżyński kochał, z wzajemnością, kilka kobiet, a...