Pobożny antyklerykał

autor zdjęcia: Józef Eder

źródło: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa

Żona Teodora i Stanisław Wyspiański ok. 1901. Artysta żył w latach w 1869–1907.

źródło: Rzeczpospolita

Monika Śliwińska, Wyspiański. Dopóki starczy życia, Iskry, 2017

Biografia Stanisława Wyspiańskiego przypomina bogactwo witraży artysty i imponuje różnorodnością źródeł.

Jego życie wyprzedziło „Doktora Faustusa" Tomasza Manna. Plotkowano, że artystyczne wizje zawdzięczał śmiertelnej w skutkach chorobie wenerycznej, którą zaraziła go w Paryża modelka Paula Gauguina, Annah. Pisał, że modelki odciągają go od sztuki, bo najpierw trzeba iść z nimi do łóżka, by pozowały zgodnie z sugestiami. Ale, jak przypomina w swej książce Monika Śliwińska, chorobą w rzeczywistości zaraziła go dziewczyna z krakowskiej drukarni.

Artystyczne uzdolnienia odziedziczył po ojcu Franciszku, cenionym w młodości rzeźbiarzu. Jego dom i pracownia mieściły się na Kanoniczej, w dawnej łaźni królewskiej, zwanej Domem Długosza, u stóp Wawelu. Staś psocił tam, chcąc uruchomić dzwon Zygmunta, za co skarcił go kardynał Dunajewski.

Topografia dzieciństwa tłumaczy m.in. fascynację historią królewskiego Krakowa, bez której nie powstałoby „Akropolis" i „Bolesław Śmiały". Polską mitologię tworzył również dlatego, że rodzina miała patriotyczne tradycje. Obaj dziadkowie pomagali powstańcom. Jednemu z nich Austriacy skonsfiskowali spory majątek.

Uczeń Matejki

Idyllę dzieciństwa przerwała śmierć matki, która zachorowała na...