Nowy ład: Pierwsza wojna pisarzy

źródło: Wikipedia

≥Rysunek przedstawiający dobrego wojaka Szwejka, postać stworzoną przez Jaroslava Haška

źródło: Wikipedia

≥Stefan Żeromski (1864–1925) zgłosił się do Legionów, ale nie wziął udziału w walkach

Dla Zachodu I wojna światowa stała się końcem znanego świata. Dla naszej części Europy była często drogą ku niepodległości i zalążkiem nowoczesności.

Wielka Wojna dla Zachodu była doświadczeniem traumatycznym. Ci, którzy ją przetrwali, nosili potem w sobie jej ślady. Takie brzemię było udziałem całej generacji pisarzy zachodnioeuropejskich, a zwłaszcza amerykańskich, nazwanej później, właśnie z powodu psychicznych i fizycznych okaleczeń, które odcisnęły się na ich twórczości, „straconym pokoleniem". Im poświęcono pierwszą część tego szkicu zamieszczoną w poprzednim numerze.

Inaczej przebiegała i w odmienny sposób była postrzegana zawierucha wojenna lat 1914–1918 na obszarach Europy Środkowej, Wschodniej i na Bałkanach. Co innego miała przynieść narodom uważającym te ziemie za swoje, zawłaszczone tylko przez obcych. Nie należy sądzić, że kontynentalny konflikt przybrał tutaj jakieś łagodniejsze formy – śmierć i zniszczenie zbierały równie obfite żniwo. Ale gdy Zachód po wojnie pogrążył się albo w żałobie, albo w poszukiwaniu uciech mających przynieść zapomnienie, druga część Europy świętowała spełnienie się nadziei.

Na ruinach starych imperiów powstały lub odrodziły się państwa narodowe. Wiele jest koncepcji dotyczących społeczno-politycznego i kulturowego początku XX w. w bliższej nam Europie, rzeczywistego, a nie chronologicznego otwarcia tego niezwykłego stulecia. Sytuuje się je niekiedy pod koniec XIX w., gdy inteligencja pochodzenia...