Niedozwolone klauzule umowne

Ustawodawca wprowadził do nowej ustawy – Prawo zamówień publicznych zamknięty katalog postanowień abuzywnych. Orzeczenie sądu stwierdzające nieważność takiej klauzuli będzie wiążące tylko w konkretnej sprawie.

Jedną z regulacji nowego prawa zamówień publicznych (dalej: NPZP) są postanowienia normujące instytucję niedozwolonych klauzul umownych (art. 433 NPZP). Są one historycznie pierwszą próbą wprowadzenia do przepisów o zamówieniach publicznych rozwiązań zmierzających do stworzenia modelu umowy równoważącego interesy każdej ze stron. Unormowania tego typu zwykło się nazywać tradycyjnie klauzulami abuzywnymi (od łac. abusus – nadużycie).

Równowaga tylko formalna

Jak do tej pory regulacje umów w sprawach zamówień publicznych pomijały omawianą materię milczeniem, uznając, iż nie ma potrzeby wprowadzania tego rodzaju rozwiązań, skoro uczestnictwo w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego jest dobrowolne, a stosowne instrumenty obrony dają wykonawcom typowe instrumentarium cywilistyczne. Realia obrotu prawnego pokazały jednak, iż w wielu sferach sytuacja równowagi stron umowy ma wyłącznie wymiar formalny, zaś układ faktycznych relacji zachodzących pomiędzy wykonawcą a zamawiającym jest daleki od równowagi.

Dostrzeżono również, iż faktyczna przewaga zamawiających nad wykonawcami może przynosić szkodliwe następstwa wykraczające poza ramy relacji kontraktowej łączącej zamawiającego z wykonawcą (następstwa społeczne upadłości wykonawców, koszty dokończenia kontraktów „porzuconych", zmniejszona...