Przyczajony bielik, ukąszony smok

autor zdjęcia: AFP

źródło: Rzeczpospolita

Sun Jat-sen, założyciel Kuomintangu, patrzy z obrazu na Nancy Pelosi w biurze prezydetna Republiki Chińskiej w Tajpej, 3 sierpnia

autor zdjęcia: Robert Gardziński

źródło: Rzeczpospolita

Wizyta Nancy Pelosi na Tajwanie będzie miała dalekosiężne skutki. Pytanie, co przeważy: zimna kalkulacja i chłodna głowa czy też emocje i podrażniona duma – pisze sinolog.

Stosunki chińsko-amerykańskie oparte są na trzech komunikatach: szanghajskim, opublikowanym po słynnej wizycie prezydenta Richarda Nixona w ChRL w 1972 r., o normalizacji stosunków z dniem 1 stycznia 1979 r. oraz uzupełniającym do nich, datowanym na 17 sierpnia 1982 r., który pozwalał Amerykanom sprzedawać Tajwanowi broń. Do tego strona amerykańska dodała jeszcze jeden akt wewnętrzny, przyjętą w kwietniu 1979 r. ustawę o stosunkach z Tajwanem (Taiwan Relations Act), która pozwalała im utrzymywać oficjalne stosunki dyplomatyczne z Pekinem, a nieoficjalne z Tajpej, co z czasem nazwano „strategiczną ambiwalencją”.

Chiny są wielkie i były Amerykanom potrzebne, najpierw we wspólnym froncie wymierzonym w ZSRR, a potem, po ich otwarciu się na globalizację, jako ogromny i chłonny rynek. Tajwan natomiast najpierw był wyrzutem sumienia jako porzucony sojusznik (w 1954 r. podpisano dwustronny sojusz wojskowy), a następnie – w miarę upływu czasu coraz bardziej – kwitnąca demokracja, będąca otwartym wyzwaniem wobec autokratycznego kolosa rozlokowanego na obszarze Chin kontynentalnych.

Naturalnie, pozycję tego drugiego wzmacniało jeszcze położenie. Wystarczy spojrzeć na mapę, by się o tym przekonać: wyjęcie Tajwanu spod amerykańskiej kurateli oznaczałoby nic innego, jak złamanie tzw. pierwszego łańcucha wysp, co pozwalałoby im na bezpośredni dostęp do kontynentu azjatyckiego. Nic dziwnego więc, że już podczas...