Na wieki wieków – żandarm

autor zdjęcia: NAC

źródło: Rzeczpospolita

30. rocznica uprowadzenia „10 z Pawiaka”. Żyjący uczestnicy uprowadzenia (od lewej): Edward Dąbrowski, pułkownik Jan Jur-Gorzechowski, Franciszek Kruk-Łagowski, Antoni Koll. Warszawa, 24 kwietnia 1936 r.

autor zdjęcia: NAC

źródło: Rzeczpospolita

Jan Jur-Gorzechowski jako oficer I Brygady Legionów

autor zdjęcia: NAC

źródło: Rzeczpospolita

Organizacja Młodzieży Pracującej – uroczystość poświęcenia świetlicy w Poznaniu, której nadano imię płk. Jana Jura-Gorzechowskiego (siedzi w pierwszym rzędzie, drugi z prawej), 10 marca 1935 r.

Jan Jur-Gorzechowski bywał terrorystą, bohaterem i literackim archetypem męskiego ucisku kobiet, lecz najczęściej był po prostu żandarmem.

Zgodnie z europejskimi trendami, śladem niemieckiej broszury „Mord und Freiheit”, idei Bakunina i Narodnej Woli na początku XX w. również polska lewica poszła ścieżką terroryzmu politycznego. Trend zrodził nowy typ bojownika o wolność, który nad kalkulację skutków i moralne rozterki przedkłada czyn, gotów wyzwolić uciśnionych za wszelką cenę – bez ich zgody i woli. Czerwony radykalizm jak magnes ściągał młodych ludzi z elity mieszczańskich klas średnich, chętnych podkładać bomby pod fundament swych zacnych rodzin, za co zwalczali ich narodowcy Dmowskiego. Niejeden terrorysta, szykujący dynamit przeciw policji i urzędnikom, po latach sam był prezydentem, ministrem lub generałem wojska, a czasem żandarmem strzegącym społecznego ładu i bezpieczeństwa.

Żandarm von Budberg

Głęboko po północy 24 kwietnia 1906 r. pod furtę aresztu na Pawiej w Warszawie zajechały dorożki, wioząc siedmiu uzbrojonych żandarmów. Dowodzący oddziałem oficer śmiało bił pięścią w bramę, żądając natychmiastowego wpuszczenia, płynnie łącząc rosyjskie i niemieckie przekleństwa, gdy zaspany strażnik zbyt długo zwlekał z otwarciem. Przedstawiając się jako baron von Budberg, oficer kazał się prowadzić do dyżurnego zastępcy naczelnika więzienia, któremu przedstawił rozkazy pułkownika Meyera, aktualnego oberpolicmajstra Warszawy....