Gminie przysługuje prawo pierwokupu gruntów

O tym, czy określona nieruchomość spełnia przesłanki uzasadniające skorzystanie przez gminę z przysługującego jej ustawowego prawa pierwokupu, rozstrzygają sądy powszechne, a nie sądy administracyjne.

Prawo pierwokupu gwarantuje osobie, na rzecz której zostało ustanowione, pierwszeństwo kupna oznaczonej rzeczy w sytuacji, gdyby druga strona (sprzedający rzecz i zobowiązany z prawa pierwokupu) sprzedawała ją osobie trzeciej. Ustawodawca uprzywilejował Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego jako podmioty uprawnione do pierwokupu z mocy ustawy, obwarowując sankcją nieważności umowy zawarte z pominięciem przysługującego im prawa (art. 599 § 2 kc) i przewidując, że świadczenia dodatkowe zastrzeżone w umowie zbywcy z osobą trzecią, których Skarb Państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego nie byłyby w stanie spełnić, należy w przypadku wykonania przez te osoby prawa pierwokupu uważać za niezastrzeżone (art. 600 § 2 kc).

Cele publiczne

Prawo pierwokupu dotyczące nieruchomości, którego źródłem jest ustawa, może być postrzegane jako instrument pozwalający na prowadzenie polityki przestrzennej, ponieważ jego wykonanie pozwala na pozyskanie do zasobu nieruchomości Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego gruntów, na których mogą być realizowane różne cele publiczne bez konieczności korzystania z wywłaszczenia.

Dla sprzedającego instrument ten jest dogodny, ponieważ przy jego wykorzystaniu nabycie gruntu następuje za cenę, którą za nieruchomość zamierzał uzyskać. Ograniczenia dla sprzedającego związane z istnieniem...