Pracodawca powinien pilnować limitów godzin nadliczbowych

Zlecanie pracy nadliczbowej po przekroczeniu rocznego ograniczenia to wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Za uporczywość poleceń nadgodzin szef może ponieść nawet odpowiedzialność karną.

Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w dwóch przypadkach. Pierwszym są sytuacje, które wymagają podjęcia akcji ratowniczej w celu ochrony życia, zdrowia i mienia, środowiska lub usunięcia awarii. Drugi to dość ogólne określenie „szczególnych potrzeb pracodawcy” (art. 151 § 1 kodeksu pracy).

Szczególne potrzeby

To w gestii pracodawcy leży ocena, czy dane zdarzenie zagraża zdrowiu, życiu lub mieniu. To również on wskazuje na swoje szczególne potrzeby. Bywa jednak, że pracodawca próbuje podciągnąć pod tę drugą przesłankę każdą swoją potrzebę, nawet wcześniej przewidzianą i planowaną. Jak wypowiedział się natomiast Sąd Najwyższy w wyroku z 26 maja 2008 r. (I PKN 667/98), są to „potrzeby specjalne, niecodzienne, odróżniające się od zwykłych potrzeb związanych z prowadzoną działalnością”. Oznacza to, że niedopuszczalne jest ciągłe zlecanie pracownikowi pracy w godzinach nadliczbowych, bo nie mamy wtedy do czynienia z sytuacją niecodzienną, ale planowaną, a godzin nadliczbowych nie wolno planować.

Szczególne potrzeby pracodawcy to zatem co do zasady inne niż zwykłe, przewidywalne potrzeby związane z prowadzoną przez pracodawcę działalnością, np. konieczność pilnego, terminowego wykonania określonej pracy. Mogą one objąć zaspokojenie normalnych, przewidywalnych potrzeb pracodawcy, pod warunkiem że jest to sytuacja...