Reset z Łukaszenką jest możliwy

Aleksander Łukaszenko przez trzy dekady swoich rządów zrobił wystarczająco dużo, by Moskwa mogła szybko podciąć korzenie białoruskiej suwerenności – mówi Leszek Szerepka, były ambasador Polski na Białorusi.

Został pan ambasadorem Polski na Białorusi w 2011 r. Tłumiono wtedy protesty, prześladowano mniejszość polską oraz wsadzano za kraty przeciwników dyktatora. Czym ówczesna Białoruś różni się od dzisiejszej?

Miałem szczęście, bo system polityczny nie był jeszcze skonsolidowany, dopiero zmierzał ku totalitaryzmowi. Wtedy na Białorusi działały jeszcze opozycyjne media, ukazywała się niezależna prasa. Była inna atmosfera. Łukaszenko próbował flirtować z Zachodem. Owszem, przyjechałem tuż po rozpędzeniu wielkiej demonstracji powyborczej (w grudniu 2010 r. – red.). Ale przypomnijmy, co było przed tamtymi wyborami prezydenckimi. Minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski razem z ówczesnym szefem dyplomacji Niemiec Guido Westerwellem (zmarł w 2016 r. – red.) odwiedzali Mińsk. Stronie białoruskiej proponowano, że w zamian za poluzowanie represji i demokratyzację kraju Białoruś może liczyć na pomoc finansową Europy. To była pewna realna próba zawrócenia Łukaszenki z tej zgubnej drogi, która prowadziła do totalitaryzmu i jego dożywotniej władzy.

Czy to prawda, że rosyjska aneksja Krymu mocno wystraszyła Łukaszenkę w 2014 r.? Podobno szukał wówczas przyjaciół na Zachodzie. Jak to wyglądało z perspektywy polskiego dyplomaty?

Oczywiste jest to, że gdyby Rosja odniosła sukces i pokonała Ukrainę, to mocno zawęziłoby pole...