Żołnierskie nekropole

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Pomnik Obrońców Wybrzeża na Westerplatte

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Aliancki cmentarz wojenny pod Monte Cassino

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Mauzoleum nad wrakiem USS „Arizona” w Pearl Harbor

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Mauzoleum żołnierzy Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego w Dunkierce

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Powstańcze kwatery na cmentarzu wojskowym na Powązkach w Warszawie

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Cmentarz Amerykanów poległych na plaży Omaha w Normandii

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Pomnik na Kurhanie Mamaja w Wołgogradzie (dawnym Stalingradzie) upamiętniający obronę miasta w latach 1942 – 1943

Za obrońcami Westerplatte w ciągu sześciu lat II wojny światowej odeszły w nieskończoność miliony żołnierskich czwórek wszystkich armii i narodowości

Ci, którzy mają własne groby na wojskowych cmentarzach, i tak należą do wyróżnionych przez los w porównaniu z poległymi bezimiennie, a zwłaszcza z ofiarami Holokaustu i niezliczonymi cywilami, którzy zginęli w wyniku represji na terenach okupowanych przez III Rzeszę czy wskutek bombardowań. Nie ma już w Europie wojennych ruin. Po wielkich bitwach II wojny światowej pozostała pamięć, dokumenty, pomniki. I cmentarze – od Atlantyku po Wołgę i od Narwiku po Alamajn.

Śpij kolego w ciemnym grobie

Nieśmiertelne strofy Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego ukazały i utrwaliły w pamięci paru powojennych pokoleń wizję długiej kolumny żołnierzy z Westerplatte, którzy „prosto do nieba czwórkami szli”. W rzeczywistości czwórek tych mogło być tylko cztery. Oficjalna lista poległych obrońców liczy 16 nazwisk. Jako pierwsi zginęli 1 września: starszy strzelec Konstanty Jezierski, trafiony w głowę pociskiem w wartowni nr 3, i kapral Andrzej Kowalczyk – ciężko ranny i zasypany żywcem w leju po bombie podczas ostrzału artyleryjskiego.

Załoga Westerplatte licząca niewiele ponad 200 żołnierzy przez siedem dni opierała się oddziałom niemieckim, których liczebność szacuje się na 3,5 tys. ludzi – ok. 400 z nich poległo – oraz artylerii pancernika „Schleswig-Holstein” i nalotom Luftwaffe.

Po bitwie pozostały na pobojowisku tylko gruzy koszar,...