Monachijskie jajo węża

źródło: Rzeczpospolita

Żołnierze bawarskiej Armii Czerwonej pilnują dworca w Monachium (źródło: Bayerisches Hauptstaatsarchiv)

źródło: Rzeczpospolita

∑ Bawario, bolszewik krąży, wyrzućmy go w dzień wyborów. Plakat Bawarskiej Partii Ludowej, 1919 r.

„Bawarska republika radziecka” to półroczny epizod z czasów tuż po I wojnie światowej, o którym nawet niemiecka lewica woli nie pamiętać

Bawarska republika radziecka – ta nazwa w uszach czytelnika mało obeznanego z historią brzmieć musi dziwacznie. Co może mieć ze sobą wspólnego jedna z najbardziej katolickich i konserwatywnych krain Niemiec i władza Sowietów? A jednak dokładnie 90 lat temu przez pół roku – między listopadem 1918 a majem 1919 – nad Monachium powiewał czerwony sztandar. Szok wywołany bolszewickim epizodem zadziałał jak katalizator w procesie wyłaniania się nazizmu.

Wydarzeniom tym niedawną wystawę poświęciło Literaturhaus – Muzeum Literatury w Monachium. Bawarska rewolucja, jak zresztą i w pewnym stopniu późniejszy nazistowski ferment polityczny, miała swoje korzenie w bujnym artystyczno-intelektualnym rozkwicie miasta na przełomie wieków.

Ferment monachijskich kawiarni

W „Atenach nad Izarą”, jak nazywano bawarską stolicę, wrzało od nowych idei. W zadymionych piwiarniach artystycznej dzielnicy Schwabing spotykali się zarówno artyści, malarze i satyrycy, jak i ideolodzy czerwonego i przyszłego brunatnego radykalizmu. Zachłystywano się ideami walki klas, jak i rozprawami o nieuchronności walki ras. W Monachium mieszkał wtedy przez pewien czas Włodzimierz Lenin i Lew Trocki.

Z kolei myślowy grunt pod wyłonienie się nazizmu tworzyli tacy pisarze jak Oskar Spengler czy Ludwig Thoma. Modni stawali się ideolodzy ezoterycznego pangermanizmu z Zakonu Teutonów,...