Zapomniana PZPR

źródło: Forum

Mieczysław Rakowski i Leszek Miller na trybunie XI zjazdu PZPR, podczas którego rozwiązano partię, 1990 r.

W 1989 r. nawet dla beneficjentów dotychczasowego systemu nomenklatury stało się jasne, że partia nie będzie już miała monopolu na rozdawanie stanowisk i innych przywilejów

„Powinienem jechać na urlop (…) jestem już tak fizycznie wyczerpany, że po prostu muszę odpocząć. Zatem kończymy. Obiad jest na stołówce. Oszczędność. Trzeba oszczędzać”. Tymi słowami ostatni I sekretarz KC PZPR Mieczysław Rakowski zakończył pierwsze prowadzone przez siebie w tej roli obrady Biura Politycznego.

Był 8 sierpnia 1989 r. Dzień wcześniej Lech Wałęsa wydał oświadczenie głoszące: „Jedynym rozwiązaniem politycznym jest powołanie Rady Ministrów w oparciu o koalicję Solidarności, ZSL i SD, o co będę zabiegał”. Po morderczym uderzeniu, jakie PZPR otrzymała podczas wyborów 4 czerwca, był to kolejny cios, po którym partia już się nie podniosła. Zmęczenie Rakowskiego zaś znakomicie odzwierciedlało stan, w jakim znalazła się kierowana przez niego organizacja po czterdziestu latach sprawowania władzy.

Jednak agonia PZPR, która w ostatnią fazę weszła latem 1989 r., rozpoczęła się dużo wcześniej. Najwcześniej, bo gdzieś między 1956 i 1968 r., wyparowała marksistowsko-leninowska tożsamość partii. Tych, których z komunistycznych złudzeń nie wyleczył tajny referat Chruszczowa odczytywany na zebraniach partyjnych wiosną 1956 r., marzeń pozbawiły pałki, z pomocą których jesienią 1957 r. Gomułka rozpędził młodych warszawiaków protestujących przeciwko likwidacji tygodnika „Po prostu”.

Najwytrwalszych, wciąż wierzących w „polską drogę do socjalizmu” pod wodzą tow....