Błazeńska czapka Cata-Mackiewicza

źródło: Rzeczpospolita

Stanisław Cat-Mackiewicz (Fot. D. B. Lomaczewska/Biblioteka Domu Literatury)

źródło: Rzeczpospolita

Strona tytułowa wileńskiego „Słowa” (Fot. D. B. Lomaczewska/Biblioteka Domu Literatury)

Był monarchistą, zwolennikiem i popularyzatorem idei jagiellońskiej, entuzjastą polityki imperialnej, miłośnikiem Kiplinga, a przede wszystkim Sienkiewicza

Powtarzał, że dla polskiego dziecka w wychowaniu najważniejszy jest pacierz – ze względów religijnych – i Sienkiewicz właśnie.

Nie mógł przeboleć traktatu ryskiego i dobrowolnego oddania przez Polskę Rosji Sowieckiej dawnych ziem Rzeczypospolitej. Marzył o restytucji Wielkiego Księstwa Litewskiego, obejmującego zjednoczone z Rzecząpospolitą Litwę i Białoruś, ale także Ukrainę.

Nie miał 26 lat, gdy w 1922 roku wydał broszurę „Statut Litwy Środkowej. O autonomię wileńską”. Nazywał siebie wilnianinem, w rubryce narodowość wpisywał: „Polak-Litwin”. Jednocześnie wszelkimi dostępnymi środkami zwalczał nacjonalizm litewski. W stosunku do tzw. idei krajowej zachowywał sceptycyzm, jego głos był raczej wypośrodkowaniem między ideami „inkorporacyjną” i „federacyjną”. Choć nie bez racji uchodził za piłsudczyka. Po przewrocie majowym głośno dawał wyraz swemu rozczarowaniu, że Piłsudski nie koronował się na króla Polski.

Po śmierci Marszałka pozostał...