Używamy plików cookies, by ułatwić korzystanie z naszych serwisów.
Jeśli nie chcesz, by pliki cookies były zapisywane na Twoim dysku zmień ustawienia swojej przeglądarki.

Szukaj w:
[x]
Prawo
[x]
Ekonomia i biznes
[x]
Informacje i opinie
ZAAWANSOWANE

Walka z nowym okupantem na Wileńszczyźnie i Nowogródczyźnie

30 marca 2011 | Żołnierze wyklęci | Kazimierz Krajewski Piotr Niwiński
Dalej w boju, żołnierze 5. Brygady Wileńskiej AK na Białostocczyźnie, wiosna 1945 r.,  w środku stoi mjr Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”
źródło: IPN
Dalej w boju, żołnierze 5. Brygady Wileńskiej AK na Białostocczyźnie, wiosna 1945 r., w środku stoi mjr Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”
Puszcza Rudnicka,  koniec lipca 1944 r.,  żołnierze wileńscy,  którym udało się  wymknąć z sowieckiego kotła pod Wilnem
źródło: IPN
Puszcza Rudnicka, koniec lipca 1944 r., żołnierze wileńscy, którym udało się wymknąć z sowieckiego kotła pod Wilnem
Dowódcy szwadronów 5. i 6. Brygady Wileńskiej, od lewej stoją:  ppor. Walerian Nowacki  „Bartosz”,  ppor. Henryk Wieliczko „Lufa” oraz ppor. Antoni Borowik „Lech”
źródło: IPN
Dowódcy szwadronów 5. i 6. Brygady Wileńskiej, od lewej stoją: ppor. Walerian Nowacki „Bartosz”, ppor. Henryk Wieliczko „Lufa” oraz ppor. Antoni Borowik „Lech”
Dowódcy szwadronów 5. i 6. Brygady Wileńskiej, od lewej stoją:  ppor. Walerian Nowacki  „Bartosz”,  ppor. Henryk Wieliczko „Lufa” oraz ppor. Antoni Borowik „Lech”
źródło: IPN
Dowódcy szwadronów 5. i 6. Brygady Wileńskiej, od lewej stoją: ppor. Walerian Nowacki „Bartosz”, ppor. Henryk Wieliczko „Lufa” oraz ppor. Antoni Borowik „Lech”
Ppor. Jerzy Bakłażec „Pazurkiewicz” – dowódca kompanii w IV batalionie 77. pp. AK powieszony przez Sowietów w publicznej egzekucji w Lidzie w lutym 1945 r.
źródło: IPN
Ppor. Jerzy Bakłażec „Pazurkiewicz” – dowódca kompanii w IV batalionie 77. pp. AK powieszony przez Sowietów w publicznej egzekucji w Lidzie w lutym 1945 r.
Oddział partyzancki Okręgu AK Polesie  po rozbrojeniu przez  Armię Czerwoną  w Puszczy Białowieskiej
źródło: IPN
Oddział partyzancki Okręgu AK Polesie po rozbrojeniu przez Armię Czerwoną w Puszczy Białowieskiej
Ppor. Witold Turonek „Tumry” – dowódca  2. Oddziału Samoobrony Czynnej Ziemi Wileńskie
źródło: IPN
Ppor. Witold Turonek „Tumry” – dowódca 2. Oddziału Samoobrony Czynnej Ziemi Wileńskie
Partyzanci z 30. Poleskiej  Dywizji AK
źródło: IPN
Partyzanci z 30. Poleskiej Dywizji AK
Żołnierze 5. Brygady  Wileńskiej AK  na Białostocczyźnie, 1945 r.
źródło: IPN
Żołnierze 5. Brygady Wileńskiej AK na Białostocczyźnie, 1945 r.
Mjr Stanisław Heilman  „Wileńczyk” – trzeci  od wejścia Sowietów  komendant Okręgu  Wileńskiego AK, aresztowany przez NKWD w marcu 1945 r.
źródło: Archiwum autora
Mjr Stanisław Heilman „Wileńczyk” – trzeci od wejścia Sowietów komendant Okręgu Wileńskiego AK, aresztowany przez NKWD w marcu 1945 r.
Ppor. Ludwik  Nienartowicz „Mazepa” – ostatni komendant Okręgu Nowogródzkiego AK, obok Małgorzata Kowrygo „Małgorzata”
źródło: Archiwum autora
Ppor. Ludwik Nienartowicz „Mazepa” – ostatni komendant Okręgu Nowogródzkiego AK, obok Małgorzata Kowrygo „Małgorzata”
Oddział Bolesława  Zabłockiego „Oczki”  działający w Puszczy Nalibockiej
źródło: Archiwum autora
Oddział Bolesława Zabłockiego „Oczki” działający w Puszczy Nalibockiej

Pomimo ogromnych strat obydwa kresowe okręgi – Wileński i Nowogródzki – zostały jednak odbudowane. Na czele Okręgu Wileńskiego stanęli kolejni komendanci

Celem operacji „Ostra Brama", którą siłami okręgów Wileńskiego i Nowogródzkiego rozpoczęto nocą z 6 na 7 lipca 1944 roku, była próba samodzielnego opanowania Wilna. Miała się ona stać swoistym testem rozpoznawczym wobec zamiarów „sojusznika naszych aliantów". Wkrótce rozpoczęto rozmowy pomiędzy dowództwem AK a gen. Iwanem Czerniachowskim, dowódcą 3. Frontu Białoruskiego, na temat stworzenia polskiego korpusu. Dowodzący polskimi siłami ppłk Aleksander Krzyżanowski „Wilk" optymistycznie wypowiadał się, iż „czego politycy nie umieli załatwić przy zielonym suknie, my tutaj załatwimy". Już wkrótce okazało się, jak zamiary sowieckie wyglądają w rzeczywistości. Komendant wileńsko-nowogródzkich oddziałów AK nie wiedział, że już 14 lipca nadeszła z Moskwy dyrektywa nr 220145 skierowana do wojsk frontów Białoruskiego i Ukraińskiego, nakazująca rozbrajanie oddziałów AK na terytorium Litwy, zachodniej Białorusi i zachodniej Ukrainy (czyli ziem wcielonych do Związku Sowieckiego w 1939 roku). Oddziały AK zostały w większości rozbrojone, oficerowie aresztowani.

W specjalnie utworzonym obozie jenieckim, nazywanym szumnie przez Sowietów obozem internowania, uwięziono niemal 6 tys. żołnierzy. Większość oficerów znalazła się w wileńskich więzieniach. Zatrzymanych żołnierzy władze sowieckie starały się skłonić do...

Dostęp do treści Archiwum.rp.pl jest płatny.

Archiwum Rzeczpospolitej to wygodna wyszukiwarka archiwalnych tekstów opublikowanych na łamach dziennika od 1993 roku. Unikalne źródło wiedzy o Polsce i świecie, wzbogacone o perspektywę ekonomiczną i prawną.

Ponad milion tekstów w jednym miejscu.

Zamów dostęp do pełnego Archiwum "Rzeczpospolitej"

Zamów
Unikalna oferta
Brak okładki

Wydanie: 8890

Spis treści
Zamów abonament