Używamy plików cookies, by ułatwić korzystanie z naszych serwisów.
Jeśli nie chcesz, by pliki cookies były zapisywane na Twoim dysku zmień ustawienia swojej przeglądarki.

Szukaj w:
[x]
Prawo
[x]
Ekonomia i biznes
[x]
Informacje i opinie
ZAAWANSOWANE

Grodzieńszczyzna – zapomniana walka

30 marca 2011 | Żołnierze wyklęci | Tomasz Łabuszewski
Franciszek Ziemkowski „Wroński”, „Zmiana” (pierwszy z prawej), komendant  Obwodu OAK Grodno Prawy Niemen  ze swoim synem  Marianem, aresztowany przez UB 14 grudnia 1845 r. w Białymstoku, przekazany został NKWD. Zamordowano  go 12 marca 1947 r.  w Grodnie
źródło: Archiwum autora
Franciszek Ziemkowski „Wroński”, „Zmiana” (pierwszy z prawej), komendant Obwodu OAK Grodno Prawy Niemen ze swoim synem Marianem, aresztowany przez UB 14 grudnia 1845 r. w Białymstoku, przekazany został NKWD. Zamordowano go 12 marca 1947 r. w Grodnie
Aleksander Głogocki (właściwe nazwisko  Alfons  Haponik) „Głóg” – szef samoobrony  Obwodu OAK Grodno Prawy Niemen  – odpowiedzialny  za przerzut oddziałów grodzieńskich,  zatrzymany w 1947 r. przez UB na Ziemiach Odzyskanych
źródło: Archiwum autora
Aleksander Głogocki (właściwe nazwisko Alfons Haponik) „Głóg” – szef samoobrony Obwodu OAK Grodno Prawy Niemen – odpowiedzialny za przerzut oddziałów grodzieńskich, zatrzymany w 1947 r. przez UB na Ziemiach Odzyskanych
Mjr Władysław Szymborski „Bąk”, „Roch” – inspektor Inspektoratu Grodzieńskiego AK – OAK – WiN (zdjęcie przedwojenne)
źródło: IPN
Mjr Władysław Szymborski „Bąk”, „Roch” – inspektor Inspektoratu Grodzieńskiego AK – OAK – WiN (zdjęcie przedwojenne)
Dokumenty  osobiste jednego  z funkcjonariuszy NKWD zastrzelonego przez grodzieńskie  patrole bojowe
źródło: Archiwum autora
Dokumenty osobiste jednego z funkcjonariuszy NKWD zastrzelonego przez grodzieńskie patrole bojowe
Jedna z wielu  rocznicowych ulotek przygotowanych  przez grodzieński BiP  po wejściu Sowietów
źródło: Archiwum autora
Jedna z wielu rocznicowych ulotek przygotowanych przez grodzieński BiP po wejściu Sowietów
Władysław Eksterowicz, dowódca patrolu Kedywu  z 7. kompanii  terenowej obwodu  Grodno OAK  Prawy Niemen
źródło: Archiwum autora
Władysław Eksterowicz, dowódca patrolu Kedywu z 7. kompanii terenowej obwodu Grodno OAK Prawy Niemen
Jeden z comiesięcznych raportów wywiadowczych  Obwodu OAK Grodno Prawy Niemen ukazujących skalę obecności sowieckich sił represyjnych w Grodnie
źródło: Archiwum autora
Jeden z comiesięcznych raportów wywiadowczych Obwodu OAK Grodno Prawy Niemen ukazujących skalę obecności sowieckich sił represyjnych w Grodnie
Oddział grodzieński  w akcji „Burza”  w Puszczy Augustowskiej  przy krzyżu modlitewnym
źródło: Archiwum autora
Oddział grodzieński w akcji „Burza” w Puszczy Augustowskiej przy krzyżu modlitewnym
Skład osobowy  drużyny partyzanckiej Obwodu OAK Grodno Prawy Niemen
źródło: Archiwum autora
Skład osobowy drużyny partyzanckiej Obwodu OAK Grodno Prawy Niemen
Rozkaz uruchamiający ewakuację  aktywów konspiracyjnych Obwodu OAK Grodno Prawy Niemen w lecie 1945 r.
źródło: IPN
Rozkaz uruchamiający ewakuację aktywów konspiracyjnych Obwodu OAK Grodno Prawy Niemen w lecie 1945 r.
Wnioski odznaczeniowe na Krzyż Walecznych dla Franciszka Ziemkowskiego „Wrońskiego”, „Zmianę”, znaleziony u niego podczas aresztowania oraz dla Bolesława Lewszyka „Gałązki”, poległego w walce z NKWD wiosną 1945
źródło: Archiwum autora
Wnioski odznaczeniowe na Krzyż Walecznych dla Franciszka Ziemkowskiego „Wrońskiego”, „Zmianę”, znaleziony u niego podczas aresztowania oraz dla Bolesława Lewszyka „Gałązki”, poległego w walce z NKWD wiosną 1945

Dodatkowym atutem było leżące w granicach Inspektoratu Grodno, drugie co do wielkości miasto północno-wschodniej II RP z jego patriotyczną tradycją wzmocnioną bohaterską obroną 22 – 24 września 1939 r.

Jednostronne wytyczenie przez Sowietów nowej polsko-sowieckiej linii granicznej spowodowało, iż los kresowych organizacji AK – wileńskiej i nowogródzkiej – podzielił także Inspektorat Grodzieński wchodzący w skład Okręgu Białostockiego. Strukturę tę tworzyły trzy obwody: Grodno Prawy i Lewy Niemen oraz Wołkowysk, obejmujące swoim zasięgiem dwa przedwojenne powiaty województwa białostockiego: Grodno i Wołkowysk. Wczesną wiosną 1944 r. do Obwodu AK Grodno Prawy Niemen dołączono jeszcze cztery wschodnie gminy powiatu augustowskiego: Sopoćkinie, Łabno, Hołynka i Bala Kościelna, które również znalazły się na wschód od tzw. linii Curzona.

Inspektorat Grodzieński AK nie mógł wprawdzie równać się sile dwóch wschodnich sąsiadów (wileńskiego i nowogródzkiego), zwłaszcza w odniesieniu do oddziałów zbrojnych, dysponował jednak znaczącym zapleczem kadrowym: ponad 5000 członków, ze sporym odsetkiem kadry podoficerskiej i oficerskiej (odpowiednio 1088 i 68). Dodatkowym atutem było leżące w granicach Inspektoratu Grodno, drugie co do wielkości miasto północno-wschodniej II RP z jego patriotyczną tradycją wzmocnioną bohaterską obroną 22 24 września 1939 r. Liczył się również fakt, iż razem z Wołkowyskiem stolice obydwu wspomnianych powiatów były przed wojną ośrodkami garnizonowymi (w Grodnie stacjonowały trzy pułki: 76. pp., 81. pp., 29....

Dostęp do treści Archiwum.rp.pl jest płatny.

Archiwum Rzeczpospolitej to wygodna wyszukiwarka archiwalnych tekstów opublikowanych na łamach dziennika od 1993 roku. Unikalne źródło wiedzy o Polsce i świecie, wzbogacone o perspektywę ekonomiczną i prawną.

Ponad milion tekstów w jednym miejscu.

Zamów dostęp do pełnego Archiwum "Rzeczpospolitej"

Zamów
Unikalna oferta
Brak okładki

Wydanie: 8890

Spis treści
Zamów abonament