Polski Kopciuszek zdobywa Nowy Świat

źródło: Archiwum

Julian E. Kulski „Dziedzictwo Orła Białego", t. I: „Wojna i losy powojenne", t. II: „Architektura i podróże". Przeł. Anna Karwacka, wstęp Jan Nowak-Jeziorański. Wydawnictwo Granmark, Mielec 2011

Jako dziecko uwielbiałem hollywoodzkie kino: walki kowbojów z Indianami na Dzikim Zachodzie, szaleńcze pościgi samochodowe gliniarzy za rabusiami w wąwozach między chicagowskimi drapaczami chmur, a także jazz, kabaret i cały blask Hollywoodu" – rozpoczyna swoje wspomnienia Julian Eugeniusz Kulski.

Jego wznowione w poszerzonej, dwutomowej edycji „Dziedzictwo Orła Białego" realizuje taki właśnie wzorzec opowiadania. I nie jest to sprawą samych tylko pasjonujących losów autora, lecz również świadomie wybranej konwencji. „Na wojnie, tak jak w życiu: dziewięćdziesiąt procent to czekanie i nuda, a tylko pozostałe dziesięć to czas ekscytujących akcji lub ciekawej pracy twórczej" – pisze Kulski i zaraz dodaje: „Przyznam się zresztą, że do tej pory jakoś nie umiem się z tym pogodzić". Westernowa nieomal narracja jego autobiografii wynika z tej niezgody.

Jego ojcem był Julian Spitosław Kulski, legionista i piłsudczyk, a w ostatnich latach przed wojną zastępca prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego, którego po aresztowaniu zastąpił na stanowisku. Przez całą okupację ściśle współpracował z AK, unikając dekonspiracji. Kierowany przezeń magistrat zapewniał podziemiu dostęp do cennych informacji oraz papiery chroniące przed wywózką na roboty lub do obozu. Sam nazywany zakładnikiem ratusza, starał się minimalizować szkodliwość zarządzeń niemieckich dla miasta i jego mieszkańców. Ale jego delikatna misja nie obchodziła...