Odwieczny naród

źródło: Plus Minus

W przededniu rabacji galicyjskiej (1846) "Polacy" budzili strach i nienawiść. Przemiana dokonała się przez pół wieku. Na zdjęciu mieszkańcy Żmiącej po mszy na Cuprówce, początek XXI wieku

źródło: NAC

Franciszek Bujak: Żmiąca jest prawdopodobnie najdłużej badaną wsią na świecie

źródło: Redakcja pisma „Bunt Młodych Duchem”

Zbigniew T. Wierzbicki: Żmiąca jest prawdopodobnie najdłużej badaną wsią na świecie

źródło: EAST NEWS

Zakon klarysek ze Starego Sącza byl aż do końca XVIII wieku właścicielem wsi Żmiąca

Naród wydaje nam się bytem wiecznym. W istocie dokonujemy potężnego wysiłku, by zapomnieć, że naród jest wynalazkiem ostatnich dekad i stuleci, rodzącym się z nieustannego konfliktu o to, co to znaczy być narodem.

Tylko dzięki małej historii może toczyć się historia wielka. Nie ma dziejów Polski bez dziejów regionów, miejscowości, rodzin i jednostek, dziejów Żmiącej, dziejów Jana Chełmeckiego i Władysława Bukowca, dziejów naszego życia. Historia nigdy nie rozgrywa się gdzieś ponad naszymi głowami, to my musimy ją nieustannie tworzyć. Żeby naród trwał, musimy zapominać i wymyślać go wciąż na nowo.

W roku 1816 urodził się w Żmiącej, galicyjskiej wsi wciśniętej malowniczo w pasmo Jaworza, pierwszy Polak. Nikt nie przypuszczał, że młody Jaś Chełmecki zostanie pierwszym żmiąckim inteligentem, księdzem, a nawet prefektem seminarium duchownego w Tarnowie, a potem także powstańcem i posłem do Lwowa i Wiednia. Nikt też się nie spodziewał, że w trakcie swojej edukacji zostanie uświadomiony narodowo. Dla galicyjskiego chłopa – jak zresztą dla każdego chłopa w XIX-wiecznej Europie – naród był bowiem czymś obcym i niebezpiecznym.

Wojna polsko-chłopska

Franciszek Bujak, który odwiedził Żmiącą, ów „oddalony od świata zaścianek", na przełomie XIX i XX, zapisywał: „Uświadomienie narodowe nie postąpiło jeszcze tak daleko, aby się lud tutejszy wyrzekł zasadniczej nieprzyjaźni i nieufności dla surdutowców. Wielu jest jeszcze w Żmiącej i okolicy ludzi, którzy na zapytanie, kim są (jakiej są narodowości), odpowiadają po namyśle, że są...