Kontrasygnata gwarantuje legalizm

Opinia prawna na zlecenie Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 24 maja 2018 r. obwieścił o wolnych stanowiskach sędziego w Sądzie Najwyższym.

Ponieważ jego obwieszczenie nie zostało opatrzone kontrasygnatą prezesa Rady Ministrów, przedmiotem niniejszej opinii jest ocena zgodności zastosowanej formuły z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej , zarówno w kontekście ważności aktu urzędowego prezydenta, jak i pod kątem ewentualnego naruszenia przez głowę państwa przepisów obowiązującej ustawy zasadniczej.

Król nie zawsze miał rację

W porządku konstytucyjnym współczesnych ustrojów demokratycznych kontrasygnata odgrywa dwojaką rolę.

Po pierwsze, wyznacza zakres koniecznego współdziałania dwóch organów władzy wykonawczej, tj. prezydenta (monarchy) i rządu. Współdziałanie to jest warunkiem efektywności procesów decyzyjnych i stabilności systemu rządów.

Po drugie, kontrasygnata aktów urzędowych głowy państwa gwarantuje przestrzeganie zasady podziału władzy oraz zasady państwa prawa, w szczególności legalizmu działania organów władzy publicznej. Rodowód tej instytucji sięga wszak genezy parlamentaryzmu demokratycznego, którego kolebką są rozwiązania przyjęte w ustroju brytyjskim, zmierzające do ograniczenia władzy monarchy. Współczesna konstrukcja, zgodnie z którą akty urzędowe...