Wzajemne świadczenie i nieważna umowa

Rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia roszczenia 
o zapłatę jest niezależne od świadomości uprawnionego 
co do nieważności czynności prawnej stanowiącej 
podstawę świadczenia.

Gdy strony zawarły umowę, na podstawie której dokonały na swoją rzecz wzajemnych świadczeń, a następnie taka czynność została uznana za nieważną, każda z nich jest uprawniona do żądania zwrotu na jej rzecz świadczenia dokonanego w wykonaniu takiej nieważnej czynności.

W tej sytuacji świadczenie strony jest traktowane jako nienależyte, które należy do kategorii zobowiązań bezterminowych, w których dla ustalonego określenia terminu wykonania zobowiązania (spełnienia świadczenia) niezbędne jest wezwanie dłużnika przez wierzyciela (art. 455 kodeksu cywilnego).

Bieg terminu przedawnienia roszczeń bezterminowych obejmujących zwrot nienależycie spełnionego świadczenia ( art. 410 § 1 k.c.) rozpoczyna się od daty, w której roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby wierzyciel wezwał dłużnika do wykonania zobowiązania w najwcześniej możliwym terminie (art. 120 § 1 zd. 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c.).

Czynniki obiektywne i subiektywne

Dla ustalenia skutków stwierdzenia nieważności czynności w zakresie uprawnień jej stron do uzyskania ochrony sądowej przysługujących im roszczeń istotne jest rozstrzygnięcie, czy rozpoczęcie biegu przedawnienia zależy od czynników obiektywnych, niezależnych od woli stron, czy też od czynników subiektywnych, jak świadomość wierzyciela, czyli od kiedy zaczęło mu przysługiwać roszczenie o zwrot nienależnego...