Bezpośrednie stosowanie norm konstytucyjnych

Zgodnie z art. 8 ust. 2 Konstytucji RP przepisy konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że konstytucja stanowi inaczej. Treść tej zasady – przy użyciu metody wykładni językowej – nie powinna budzić wątpliwości, niemniej jednak z obserwacji judykatury wynika, iż sposób jej stosowania doznaje modyfikacji, co sprawia, że nie zawsze można być pewnym właściwej realizacji nakazu bezpośredniego stosowania Konstytucji RP czy dokonywania wykładni prokonstytucyjnej przez organy władzy publicznej, w tym sądy.

Jak wyjaśniano w orzecznictwie, Konstytucja RP jest ustawą zasadniczą, a jej dyrektywy doznają konkretyzacji w ustawodawstwie „zwykłym" i dopiero te ostatnie normy prawa stanowionego są podstawą rozstrzygania sporów sądowych. Wyrażona w art. 8 ust. 2 Konstytucji RP zasada bezpośredniego stosowania oznacza obowiązek sądu orzekania w zgodzie z priorytetami ustanowionymi w Konstytucji RP, natomiast w razie zastrzeżeń co do zgodności ustaw „zwykłych" z Konstytucją RP specjalny tryb przewidziany w art. 188 Konstytucji RP pozwala na wyeliminowanie z obrotu prawnego norm prawnych niekonstytucyjnych. Dopóki nie zostanie stwierdzona przez Trybunał Konstytucyjny niezgodność określonego aktu normatywnego z Konstytucją RP, dopóty ten akt podlega stosowaniu (wyrok SN z 7 listopada 2002 r., sygn. akt V CKN 1493/00, LEX nr 57238).

W innym z orzeczeń zauważono, że sądy mogą stosować tylko te przepisy Konstytucji RP, które są bezpośrednio stosowalne; przykładowo do tej grupy nie należą przepisy ujęte w sposób ogólny – art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji RP – jako niewystarczające do skonstruowania normy mogącej służyć za podstawę rozstrzygnięcia sprawy sądowej (wyrok SN z 9 lipca 2003 r., sygn. akt IV CKN 320/01, LEX nr 146442).

Zakres uprawnień Sądu...