Kto pyta, sam nie sądzi

Kilka słów o samodzielności jurysdykcyjnej sądu w świetle instytucji pytań prawnych – art. 441 kodeksu postępowania karnego.

Jedną z naczelnych zasad kontynentalnych systemów prawnych jest ta dotycząca tzw. samodzielności jurysdykcyjnej sądów. Polega ona na tym, że w każdym postępowaniu sąd sam ocenia kwestie faktyczne i prawne w celu wydania rozstrzygnięcia. Najważniejsze jest tutaj określenie autonomiczności podejmowania decyzji w każdym procesie stosowania prawa przez sąd, zarówno co do przesłanek faktycznych, jak i prawnych rozstrzygnięcia. To właśnie zasada samodzielności jurysdykcyjnej sądów istotnie odróżnia systemy prawa stanowionego od precedensów właściwych anglosaskiej kulturze prawnej.

Podpórka z autorytetu

Co do zasady w Polsce – jak również w innych systemach prawnych, w których występuje podział na akty stanowienia i stosowania prawa – każdy sąd uprawniony jest do samodzielnego przeprowadzania wykładni prawa i nie jest (poza precyzyjnie wyszczególnionymi wyjątkami) związany poglądem prawnym innego sądu lub organu.

Co więcej, zasada samodzielności jurysdykcyjnej sądów służy niezależności wewnętrznej sędziego (czyli samodzielnemu podejmowaniu decyzji w danym postępowaniu). Roszczenie o jednolitość poglądów prawnych zaspokajane jest poprzez powoływanie się sądów niższych instancji na poglądy sądów wyżej umocowanych w systemie, w tym sądów kasacyjnych, sprawujących nadzwyczajną...