Używamy plików cookies, by ułatwić korzystanie z naszych serwisów.
Jeśli nie chcesz, by pliki cookies były zapisywane na Twoim dysku zmień ustawienia swojej przeglądarki.

Szukaj w:
[x]
Prawo
[x]
Ekonomia i biznes
[x]
Informacje i opinie
ZAAWANSOWANE

Litwin utracony. Historia pewnej tożsamości

10 października 2025 | Rzecz o historii | Jan Nowina-Witkowski
Wizerunek Giedymina z „Sarmatiae Europeae descriptio...” Aleksandra Gwagnina (1578)
autor zdjęcia: Alessandro Guagnini/wikipedia
źródło: Rzeczpospolita
Wizerunek Giedymina z „Sarmatiae Europeae descriptio...” Aleksandra Gwagnina (1578)
Wizerunek Mendoga z „Sarmatiae Europeae descriptio...” Aleksandra Gwagnina (1578)
autor zdjęcia: Wikipedia
źródło: Rzeczpospolita
Wizerunek Mendoga z „Sarmatiae Europeae descriptio...” Aleksandra Gwagnina (1578)
Wyobrażenie króla Władysława Jagiełły – rysunek Jana Matejki z ok. 1893 r.
autor zdjęcia: Biblioteka Narodowa w Warszawie
źródło: Rzeczpospolita
Wyobrażenie króla Władysława Jagiełły – rysunek Jana Matejki z ok. 1893 r.
Karol Stanisław „Panie Kochanku” Radziwiłł – portret pędzla Konstantego Aleksandrowicza z 1786 r.
autor zdjęcia: Biblioteka Narodowa w Krakowie
źródło: Rzeczpospolita
Karol Stanisław „Panie Kochanku” Radziwiłł – portret pędzla Konstantego Aleksandrowicza z 1786 r.
Tadeusz Kościuszko – portret autorstwa Karla G. Schweikarta, po 1802 r.
autor zdjęcia: Biblioteka Narodowa w Warszawie
źródło: Rzeczpospolita
Tadeusz Kościuszko – portret autorstwa Karla G. Schweikarta, po 1802 r.

Litewskość przez stulecia ewoluowała – od pogańskiej i ruskiej ku polsko-szlacheckiej, obywatelskiej. Droga ku nowoczesnej wspólnocie w ramach Rzeczypospolitej została brutalnie przerwana przez rozbiory.

Las to matecznik Litwy. Kraj ten wyrósł w surowym i bezbrzeżnym borze leśnym. Właśnie tam, pośród podstępnych mokradeł, tajemniczych jezior i dostojnych dębów narodziły się prastare litewskie wierzenia pogańskie; wierzenia, których niespotykana trwałość oburzała całą średniowieczną Europę, pobudzając przy tym bogobojne fantazje europejskiego rycerstwa. Nie były to jednak wcale wierzenia quasi-rzymskie, jak na to wskazywał polski Herodot, wybitny pisarz z kresu średniowiecza i świtu odrodzenia, Jan Długosz. Owszem, na Litwie czczono Perkuna – gromowładnego boga niebios. Gros pogańskiego kultu zawierał jednak las i jego istoty. Poczynając od poszczególnych drzew i węży leśnych, a kończąc na samym lesie, którego jako najwyższą boginię czczono na Litwie Medeine. Swym bóstwom leśnym Litwa pozostała wierna długo – niebezpiecznie długo. Tym bardziej niebezpiecznie, że pośród tych świętych drzew powstała waleczna dynastia, która swym sprawnym mieczem wyrzeźbiła plemieniu litewskiemu drogę ku potędze, z lasu – ku Europie.

Litwa pogańska

Polityczne dzieje Litwy pogańskiej okryte są gęstą mgłą tajemniczości. Nie znano tam piśmiennictwa, a wszelkie wzmianki o Litwie historycy wywodzą od spisanych relacji chrześcijańskich. Rozbitą na wiele plemion Litwę pierwszy raz poważnie jednoczy półlegendarny...

Dostęp do treści Archiwum.rp.pl jest płatny.

Archiwum Rzeczpospolitej to wygodna wyszukiwarka archiwalnych tekstów opublikowanych na łamach dziennika od 1993 roku. Unikalne źródło wiedzy o Polsce i świecie, wzbogacone o perspektywę ekonomiczną i prawną.

Ponad milion tekstów w jednym miejscu.

Zamów dostęp do pełnego Archiwum "Rzeczpospolitej"

Zamów
Unikalna oferta
Wydanie: 13300

Wydanie: 13300

Spis treści

Reklama

Komunikaty

Gość „Rzeczpospolitej”

Zamów abonament