Rozpad pamięci

autor zdjęcia: Janusz Kapusta

źródło: Rzeczpospolita

autor zdjęcia: Jerzy Dudek

źródło: Rzeczpospolita

Norman Davies, brytyjski historyk, emerytowany profesor School of Slavonic and East European Studies Uniwersytetu w Londynie, doktor h. c. Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Warszawskiego. Autor wielu głośnych prac na temat historii Polski i Europy („Orzeł biały, czerwona gwiazda”. „Boże igrzysko”, „Powstanie ‘44”, „Europa”). Za kilka dni ukaże się jego książka na temat II wojny światowej „Europa walczy 1939-1945” (Wydawnictwo Znak)

Z Normanem Daviesem rozmawia Krzysztof Masłoń

RZ: „Europa walczy”, tak zatytułowana jest pańska najnowsza książka, synteza drugiej wojny światowej toczonej na Starym Kontynencie. Jak pan sytuuje to ponad 600-stronicowe dzieło wśród innych swoich prac?

Wojna światowa to kluczowy epizod XX wieku. Dla mnie, choć byłem zbyt młody, by wziąć w niej udział, była najważniejszym wydarzeniem w życiu, tak jak wielka wojna z lat 1914 – 1918 była największym wydarzeniem w życiu moich rodziców. Moje zainteresowanie historią II wojny światowej było więc i jest niejako naturalne. Jako naukowiec zauważyłem jednak, że moi koledzy po fachu jadący tym samym historycznym pociągiem siedzą oddzielnie, każdy w swoim przedziale, nie wiedząc, co się dzieje w najbliższym nawet sąsiedztwie.

Postanowiłem zatem przejść się po tym pociągu, zajrzeć do każdego przedziału, ogarnąć całą, zebraną w trakcie tej przechadzki wiedzę i sensownie ułożyć w jedną całość. Potrzeba takich syntetycznych ujęć przeszłości, zwłaszcza tak ważnej jak okres II wojny światowej, jest bezdyskusyjna. A przy okazji mogłem zakwestionować utrwalony w zachodniej historiografii obraz eksponujący działania na froncie zachodnim i lądowanie w Normandii jako rzekomo decydujące dla późniejszego wyzwolenia Europy. O wynikach wojny przesądził front wschodni, a wpływy zachodnich mocarstw nie zasługują na tak honorowe miejsce, jakie im się zwykle przyznaje. Najważniejsze było zderzenie Hitlera ze...