Papież, który służył diabłu

źródło: AP

Fenomen kultu, jakim Marcel Reich-Ranicki otoczony jest w Niemczech, analizować trzeba nie w kategoriach społecznych, ale teologicznych. Kiedy o nim mowa, prawie wszyscy Niemcy zapominają o standardach, które sami kiedyś ustalili w toku dyskusji nad schedą totalitaryzmów

Niemcy zwą go papieżem krytyki literackiej. 89-letni dziś Marcel Reich-Ranicki bez wątpienia trafi do historii jako najbardziej wpływowy krytyk, jakiego znała niemiecka literatura. Na jego 70. urodziny dziennik „Frankfurter Allgemeine” (gazeta, na której życzliwość może liczyć) pisał, że największym jego osiągnięciem jest wprowadzenie literatury do powszechnej świadomości Niemców i uczynienie z niej „faktu społecznego”.

„Władca książek”

W Republice Federalnej prawie każdy wie, kim jest. Także dzięki telewizji, gdzie w latach 1988 – 2001 prowadził „Kwartet literacki”. Jak to ktoś ujął: jedyny program literacki w niemieckiej telewizji, który odniósł sukces i przyciągał miliony widzów pragnących popatrzeć na talk-show o rzeczach wyższych. Ten czas to punkt kulminacyjny kariery krytyka. Potem jego wyroki nie miały już takiej mocy. Ale wcześniej jego apodyktyczne opinie nie tylko towarzyszyły literaturze. Bez tego „władcy książek” (tak też go nazywano) wiele literackich wzlotów i upadków wyglądałoby inaczej. W tym tych najwybitniejszych. W każdym razie długa była lista jego wrogów: niektórzy pisarze wyznawali, że śnili, iż Reich-Ranicki umarł; i dodawali, że były to piękne sny.

Jeden Martin Walser, kiedyś jego przyjaciel – poświęcił mu powieść z kluczem „Śmierć krytyka” (z 2002 r.). Opowieść o morderstwie na słynnym krytyku literackim...