Sędzia ma wielką władzę

autor zdjęcia: Seweryn Sołtys

źródło: Fotorzepa

Twierdzi Michał Romanowski, członek Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego, w rozmowie z Markiem Domagalskim

Pomagałem niedawno znajomemu wypełnić sądowy formularz i jakoś sobie radziliśmy (są zresztą pouczenia), aż do momentu obliczenia opłaty. Jak ją zaokrąglić? Czy możemy „dorzucić” np. 5 zł i mieć to z głowy? Broń Boże, odpowiedział nam adwokat, musi być dokładnie. Czy po to, panie profesorze, są formularze?

Michał Romanowski: Oczywiście, że nie. Formularze mają usprawnić postępowanie przez zestandaryzowanie pism procesowych, wymuszenie na stronach dopełnienia wymagań formalnych. Dobry formularz jest swoistym przewodnikiem, ma też chronić konstytucyjne prawo do merytorycznego rozpoznania sprawy. Pański przykład dowodzi, że formalizm staje się wartością samą w sobie, a nie środkiem ochrony prawa do merytorycznego rozpoznania sprawy. Formalizm po polsku promuje lojalność wobec przepisów, a nie wobec norm noszących określone wartości. Tak rozumiany formalizm jest negatywnym przykładem biurokratycznego podchodzenia do stosowania przepisów. Można to porównać z lekarzem, który odmawia udzielenia pomocy ciężko choremu, zasłaniając się przepisami wymagającymi skierowania.

W sprawach gospodarczych rygoryzm jest jeszcze większy, a efekty są mizerne.

To jest temat na dłuższą opowieść. Ograniczę się do kwestii najważniejszych. Pozytywna wizja świata nakazuje mi poszukiwać wartości, którymi kierowali się twórcy tego rygoryzmu. Chodziło o przyspieszenie postępowań...