Czas błogich złudzeń

źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

Car Rosji Aleksander

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Adam Czartoryski w młodości

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Michał Elwiro Andriolli, ilustracja do „Marii” Antoniego Malczewskiego

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Krzemieniec, cmentarz z czasów powstania Chmielnickiego

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Rubel Aleksandra

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Liceum krzemienieckie, widok z Góry Bony

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Hugo Kołłątaj, malowal Józef Peszka

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Dawny kościół jezuitów przy liceum krzemienieckim

autor zdjęcia: Wojciech Kalwat

źródło: Fotorzepa

Krzemieniec, dworek Słowackiego

autor zdjęcia: Wojciech Kalwat

źródło: Fotorzepa

Krzemieniecki dworek przed odnowieniem

autor zdjęcia: Katarzyna Kalwat

źródło: Fotorzepa

Ruiny zamku w Krzemieńcu

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Euzebiusz Słowacki, ojciec Juliusza, był wykładowcą w krzemienieckim liceum

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Krzemieniec z górą zamkową i kościołem zbudowanym na początku XIX wieku na litografi z „Albumu widoków historycznych Polski” Napoleona Ordy

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Nagrobek matki Juliusza Słowackiego na krzemienieckim cmentarzu

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Alojzy Feliński, poeta i dramatopisarz, w 1818 roku dyrektor liceum krzemienieckiego

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Grób Willibalda Bessera, profesora liceum krzemienieckiego

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Joachim Lelewel

Początek panowania Aleksandra I zdawał się zapowiadać Rosji wielkie zmiany. Obejmując w 1801 roku tron po ojcu – na którego zabójstwo zresztą przyzwolił – młody car otaczał się równie młodymi przyjaciółmi, oświeconymi entuzjastami liberalnego porządku świata.

To z nimi roztrząsał reformę państwa w Tajnym Komitecie, w którym obok Pawła Stroganowa, Wiktora Koczubeja i Nikołaja Nowosilcowa zasiadał książę Adam Jerzy Czartoryski. Był to najlepszy okres kariery popieranego przez cara, a zakochanego w carowej młodego Polaka, który w latach 1804 – 1806 będzie rosyjskim ministrem spraw zagranicznych.

W roku 1803 „nieforemny gmach” (jak nazywał Imperium Rosyjskie komitet) zdawał się nabierać kształtów. Kolegia przemieniono już w ministerstwa, a uchwały Komitetu Ministrów zatwierdzał car. Nad praworządnością aktów ministerialnych, a także carskich ukazów czuwać miał Senat. Od dwóch lat wolni chłopi i mieszczanie mogli nabywać niezagospodarowane szlacheckie grunty, a właśnie w 1803 roku pozwolono uwalniać chłopów wraz z ziemią w zamian za wykup (co prawda, z prawa tego skorzysta ledwie pół procenta ludzi poddanych). Klęski poniesione w wojnach z Napoleonem wyznaczą jednak koniec „liberalnego złudzenia” Aleksandra. Od 1803 roku zamiera Tajny Komitet, a od 1805 roku – reformy.

Początek wieku to także czas błogich złudzeń polskiej kresowej szlachty. Zachowała ona majątki, poddanych i przywileje, choć utraciła siłę polityczną. Katarzyna II cofnęła uchwały czasu Sejmu Wielkiego korzystne dla chłopów i mieszczan, w pozostawionych szlachcie sądach zachowano język polski i „Statut litewski”. Utrzymano też dotychczasowy system...