Polscy odkrywcy za Uralem

źródło: Wikipedia

Pod koniec XIX w. Irkuck, największe miasto nad Bajkałem, kulturowo zdominowany był przez Polaków.

źródło: Wikipedia

Benedykt Dybowski – najwybitniejszy polski badacz Syberii.

źródło: Wikipedia

Aleksander Czekanowski – podróżnik i geolog, który zapełnił wiele białych plam na mapach Rosji.

źródło: Wikipedia

Leon Barszczewski wytyczył wiele nowych szlaków do Chin i Afganistanu.

Syberia nie była dla Polaków jedynie bezkresnym więzieniem. Wielu naszych rodaków eksplorowało rozległe zauralskie przestrzenie, odkrywając ich geograficzne, przyrodnicze i etnograficzne tajemnice.

W 1935 r. Ferdynand A. Ossendowski opublikował książkę „Mocni ludzie" – opowieść o losach porucznika Władysława Lisa, który za udział w wojnie polsko-rosyjskiej w 1831 r. zostaje skazany na wieloletnie zesłanie na Syberii. Perspektywa, wydawałoby się, nieciekawa, ale polski buntownik bynajmniej się nie załamuje. Wspierany przez ukochaną żonę niczym mityczny heros radzi sobie z wszelkimi przeciwnościami losu, a swoją pracowitością, prawością i nieugiętą postawą wobec skorumpowanych urzędników carskich zjednuje sobie przychylność i szacunek miejscowych ludów tubylczych. Małżeństwo polskich zesłańców niesie kaganek oświaty wśród Samojedów, a ci w zamian uczą Lisa trudnej sztuki przetrwania w tajdze. To obrazek niezbyt pasujący do tego, jak stereotypowo i nieco martyrologicznie wyobrażamy sobie losy syberyjskich zesłańców: wycieńczeni katorżniczą pracą ludzie, którzy latami wegetują w ekstremalnych warunkach, usychając z tęsknoty za krajem. O ile taka wizja jest bliska prawdy w kontekście deportacji stalinowskich, o tyle sytuacja zesłańców z czasów carskich była bardziej zróżnicowana.

„Za cara" zesłanie nie zawsze było jedynie niszczącą katorgą – w drugiej połowie XIX w. dla wielu Polaków Syberia stała się prawdziwą szkołą życia i miejscem, gdzie...