Zabieg leczniczy bez zgody pacjenta

źródło: Shutterstock

Prawo do samostanowienia wyklucza powoływanie się lekarza na stan wyższej konieczności.

Wykonywanie zabiegu leczniczego bez zgody pacjenta nie było penalizowane ani w kodeksie karnym z 1932 r., ani z 1969 r. Dopiero kodeks karny z 1997 r. wprowadził ten typ przestępstwa do polskiej przestrzeni prawnej i potwierdził odejście od paternalistycznych stosunków między lekarzem i pacjentem, tak charakterystycznych w minionych dekadach.

Zgodnie z normą art. 192 k.k., kto wykonuje zabieg leczniczy bez zgody pacjenta, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch. Ściganie takiego przestępstwa odbywa się na wniosek pokrzywdzonego. Wskazana norma chroni autonomię pacjenta, przejawiającą się w prawie do samostanowienia o ingerencji medycznej oferowanej przez lekarza. Prawo do samostanowienia wywodzi się z godności człowieka, a jego jurydyczna podstawa ma swoje źródło w art. 41 ust. 1 i art. 47 Konstytucji RP, które zapewniają każdemu obywatelowi nietykalność i wolność osobistą oraz ochronę prawną życia prywatnego. U podstaw legalności zabiegu leczniczego bez zgody pacjenta leży ocena tego, jaką wartość ma prawo jednostki do samostanowienia o swoim losie i jakie są jego relacje do takich wartości, jak życie lub zdrowie.

Zasadniczo zarówno doktryna, jak i orzecznictwo prawo do samostanowienia stawiają bardzo wysoko wśród innych wartości, nawet tych, które początek biorą w przyrodzonej godności ludzkiej. Tak...