Zaraza autorytaryzmu

autor zdjęcia: mat. pras.

źródło: Rzeczpospolita

Orhan Pamuk (1952), laureat Nobla z 2006 r., autor „Śniegu” i „Nazywam się czerwień”

autor zdjęcia: USER7730

źródło: Rzeczpospolita

Noce zarazy przeł. Piotr Kawulok Wydawnictwo Literackie, 2023

Wydane właśnie „Noce zarazy” tureckiego noblisty Orhana Pamuka to misterna alegoria odzyskania i utraty wolności.

Wydawnictwo Literackie świetnie wybrało datę premiery – blisko wyborów prezydenckich w Turcji, którymi na tle wojny w Ukrainie pasjonuje się świat.

Dla polskich czytelników wabikiem jest wzięta z historii postać Ponkowskiego Baszy, syna polskiego oficera, który po klęsce powstania znalazł w Turcji schronienie przed carem, jego syn zaś na zlecenie sułtana stworzył nowoczesną turecką farmację i walczył z epidemiami.

Wyrok na pisarza

Orhan Pamuk ma prawo nazwać się profetą, ponieważ powieść o zarazie z początku XX w. rozpoczął pisać w 2016 r., a planował ją od dawna. Dlatego, gdy na świecie trwała już pandemia – w jego książce źródłem zarazy są Chiny, bakcyla zaś roznoszą muzułmańscy pielgrzymi – mógł powiedzieć, że wirus wypączkował z jego notatek. „Piszę powieść, a ludzie umierają jak muchy. Czy jestem okrutny?” – ironizował.

Nie, starał się unikać okrucieństwa jak tylko mógł, tracąc w przeszłości na atrakcyjności. Z powieści „Śnieg” o ekspansji islamizmu tuż przed premierą usunął sceny z bin Ladenem. Pięć lat później doszło do ataku na World Trade Center, choć jego pewnie...