Wyzwanie dla Heraklesa, czyli pięć pytań o polską naukę

autor zdjęcia: alones/AdobeStock

źródło: Rzeczpospolita

Po co właściwie są nam naukowcy – i inne fundamentalne kwestie.

O konieczności głębokiej reformy nauki polskiej dyskutuje się od dawna. Dla wielu osób pewne nadzieje można wiązać z ostatnią zmianą władzy. I rzeczywiście, trudno sobie wyobrazić sytuację, żeby podejście ministerialne do spraw naukowych mogło być gorsze niż w minionej kadencji. Po tamtych czasach odziedziczyliśmy prawdziwą stajnię Augiasza.

Czekając na Heraklesa, warto spróbować określić kluczowe wyzwania, jakim polska nauka może sprostać. Oczywiście, mniej lub bardziej szczegółowych koncepcji zmian w tym zakresie wypracowano już bardzo dużo. Niemniej, aby sprawę przedstawić klarowniej również dla czytelników niezwiązanych na co dzień z nauką, warto sformułować kluczowe pytania dotyczące polskiej nauki Anno Domini 2024. To właśnie udzielenie odpowiedzi na te pytania może się okazać kluczowe.

1. Czy nauka musi być „po coś”?

Czasami w wypowiedziach o celach nauki zwraca się uwagę wyłącznie na jej praktyczny, wdrożeniowy wymiar. Ujmuje się to w pozornie słuszne sformułowanie, że „nauka musi być po coś”. Zgodnie z niniejszą narracją nauka jest o tyle ważna, o ile bezpośrednio przekłada się na istotne dla społeczeństwa rozwiązania (technologiczne, medyczne itd.). W konsekwencji zgodnie z tą narracją wartość nauki zależy przede wszystkim od tego, jak szybko dostarczy coś nowego dla praktyki.

Absolutnie nie można się zgodzić z takim ujęciem! Wartość nauki należy ująć zupełnie...