Zarzut zatrzymania – czy dłużnik musi spełnić swoje świadczenie

Zdarza się, że zarówno sąd, jak i komornik nie czują się władni do weryfikacji, czy wierzyciel rzeczywiście zrealizował na rzecz dłużnika zastrzeżone w wyroku prawo zatrzymania, wypaczając tym samym ochronną funkcję tego zarzutu.

Prawo zatrzymania jest jednym z głównych zarzutów obronnych stosowanych przez banki w sprawach dotyczących kredytów walutowych. W orzecznictwie do chwili obecnej nie określono, czy, a jeśli tak, to jakie skutki jego uwzględnienie w sentencji wyroku powinno wywierać dla przebiegu postępowania klauzulowego, a jakie dla biegu egzekucji komorniczej.

Prawo zatrzymania to uprawnienie do odmowy spełnienia świadczenia polegającego na wydaniu cudzej rzeczy do czasu, gdy wierzyciel nie zaspokoi lub nie zabezpieczy roszczenia, które przysługuje dłużnikowi względem wierzyciela. Instytucja prawa zatrzymania ma charakter zabezpieczający, a jej funkcją jest wywarcie presji na drugą stronę, aby wykonała swoje świadczenie.

Instytucja ta, co oczywiste, była dotychczas rzadko spotykana w praktyce sporów sądowych, na popularności zyskała na gruncie spraw dotyczących kredytów walutowych. Po raz pierwszy na możliwość stosowania prawa zatrzymania wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z 16 lutego 2021 r. (sygn. III CZP 11/20), które to stanowisko następnie zostało przezeń podtrzymane w uchwale z 7 maja 2021 r. (sygn. III CZP 6/21). Co więcej, kwestia dopuszczalności stosowania prawa zatrzymania przy rozliczeniu nieważnej umowy jest przedmiotem zagadnienia prawnego w sprawie o sygn. III CZP 126/22 skierowanego przez rzecznika finansowego. Podczas posiedzenia 6 października 2023 r. Sąd Najwyższy, wydając...