Pomiędzy rodziną a firmą – formalne i praktyczne aspekty współwłasności biznesu

W razie rozwodu, separacji czy śmierci właściciela – majątek przedsiębiorstwa podlega podziałowi. Brak jasnych regulacji w umowach spółki, statutach czy testamentach prowadzi do sytuacji, w której każdy współwłaściciel ma równe prawo do współdecydowania o losach przedsiębiorstwa.

Współwłasność jako instytucja prawa została uregulowana w Kodeksie cywilnym. W przypadku małżonków najczęściej mamy do czynienia ze współwłasnością łączną. Majątek przedsiębiorstwa lub udziały nabyte w trakcie małżeństwa należą najczęściej do majątku wspólnego małżonków (w sytuacji, gdy obowiązuje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej).

1. Wspólny majątek, wspólne decyzje – co mówi prawo o współwłasności w firmie rodzinnej?

Co do zasady, każdy współwłaściciel ma prawo do współposiadania i współdecydowania o rzeczy wspólnej, co wywołuje określone skutki formalne, ale także ma kluczowe znaczenie w prowadzeniu biznesu. Jeżeli przedsiębiorstwo lub udziały w spółce zostały nabyte ze środków wspólnych, formalnie są objęte wspólnością majątkową. Mogą być jednak zarejestrowane tylko na jednego małżonka. Ma to znaczenie w sytuacji dochodzenia rozliczenia np. przy rozwodzie.

Istnieje także współwłasność w częściach ułamkowych, z którą często można się spotkać przy dziedziczeniu firmy przez kilku spadkobierców.

W zależności od formy prawnej prowadzenia biznesu, różne są skutki prawne dziedziczenia udziałów lub przedsiębiorstwa. W przypadku spółek osobowych, udział z reguły nie przechodzi na spadkobierców, chyba że umowa...