Czynności sprawdzające – zakres, procedury i skutki dla przedsiębiorców

Organy podatkowe dysponują szerokim wachlarzem narzędzi służących weryfikacji, czy podatnicy prawidłowo wywiązują się ze swoich obowiązków. W ostatnich latach szczególnym zainteresowaniem cieszą się czynności sprawdzające, czyli najmniej sformalizowane procedury badania rozliczeń.

W poprzednich częściach cyklu omówiliśmy najważniejsze różnice pomiędzy kontrolą podatkową a kontrolą celno-skarbową – od zasad wszczęcia, przez przebieg postępowania i zakończenie, aż po zakres uprawnień organów i obowiązki podatnika („Bezpieczna firma” z 23 września), a także praktyczne skutki działań kontrolnych, które mogą mieć istotne konsekwencje finansowe i organizacyjne dla przedsiębiorców („Bezpieczna firma” z 7 października). Tym razem skupiamy się na czynnościach sprawdzających: czym są, jak może wyglądać ich przebieg i czego mogą dotyczyć.

Jak wynika z raportu MDDP i Konfederacji Lewiatan, w Polsce co minutę „otwiera się” średnio ponad 20 czynności sprawdzających. Tylko w 2024 r. przeprowadzono ich ponad 2,1 mln (w obszarze VAT, PIT, CIT i akcyzy).

To najlepiej pokazuje, że czynności sprawdzające stały się podstawowym narzędziem weryfikacji rozliczeń podatników – prostszym i wygodniejszym dla organów niż kontrola czy postępowanie podatkowe. Można je prowadzić wielokrotnie, wobec tego samego przedsiębiorcy i w tym samym zakresie, co daje administracji ogromną swobodę działania.

Z otrzymanych od Ministerstwa Finansów danych jednoznacznie wynika, że z czynnościami sprawdzającymi wcześniej czy później zetknie się każdy...