Diabli Czarnieckiego

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Czarniecki pod Warką, rys. Jerzego Kossaka

W brew pozorom, ze znajomością hymnu narodowego, czyli „Mazurka Dąbrowskiego" (pierwotnie: „Pieśni legionów polskich we Włoszech"), nie jest u nas najlepiej.

Owszem, ochoczo wydzieramy się, na przykład na meczach, ale po pierwsze – myląc słowa, co zdarza się również politykom, a po drugie, ograniczamy się do pierwszej zwrotki hymnu. O Basi i tarabanach, i o tym, że „Kościuszce Bóg pozwoli", słyszeli nieliczni. Natomiast o Czarnieckim, co „po szwedzkim zaborze, dla ojczyzny ratowania rzucił się przez morze" (w wersji pierwotnej Józefa Wybickiego nie „rzucił się", ale „wracał", i nie po „zaborze", ale po „rozbiorze"), wiedza jest jakby większa, co nie znaczy, by przeciętny Polak wiedział, kiedy to hetman Czarniecki przeprawiał się przez morskie otchłanie, jak i właściwie po co.

Najpierw fakty. Pod koniec 1656 roku Szwedzi po „potopie" zostali praktycznie wyparci z granic Rzeczypospolitej. Do końca wojny szwedzko-polskiej, który nastąpił w 1660 r., było jednak jeszcze daleko. „Niepowodzenia Szwedów zapragnął zdyskontować duński król Fryderyk III – pisał w »Historii wojen morskich« Paweł Piotr Wieczorkiewicz (Puls, Londyn 1995) marzący o pomszczeniu klęski poniesionej przez swego ojca Chrystiana IV, odzyskaniu dawnych prowincji i uprzywilejowanej...