Ulotki z wyżymaczki

źródło: KARTA

Koniec lat 70. Konspiracyjna drukarnia Niezależnej Oficyny Wydawniczej NOW-a

autor zdjęcia: Szczepan Rudka

źródło: Plus Minus

Szkolenie w Zarządzie Regionu dolnośląskiej „Solidarności”, rok 1981. Na pierwszym planie – Andrzej Poddębniak, podziemny drukarz w latach 80., demonstruje zalety ramki sitodrukowej

autor zdjęcia: Jerzy Szymański

źródło: Plus Minus

Praca w oficynie „Rytm” wre. Arkadiusz Ćwiek (tyłem), Mieszko Zieliński, Mariusz Zbigniew Zieliński przy gilotynie

źródło: Archiwum autora

Powielacz białkowy z lat 20. posłużył jeszcze w ostatniej dekadzie PRL. Przed wojną to były powielacze...

4 czerwca obchodziliśmy 25. rocznicę obalenia ustroju, który jednym się podobał, innym nie, jeszcze innych wkurzał. Walka w latach 80. trwała jednak na serio – tyle że zamiast armat używaliśmy tak niepoważnego sprzętu jak pralka Frania.

W PRL starano się oduczyć obywateli produkowania narzędzi do strzelania i do drukowania. Kiedy w 1968 r. Bogumiła Blajfer zaczęła drukować ulotki za pomocą wyżymaczki wymontowanej z pralki Frania, mogła czuć się jak renesansowi drukarze..

Komuniści przywiązywali wielkie znaczenie do wolnego słowa i narzędzi służących jego produkcji– tak wielkie, że dostęp do nich był zablokowany We wspomnianym 1968 r. musieliśmy zaczynać od wyżymaczki pralki Frania i przejść ponownie cały cykl wynalazczy – folie, sukna, ramy, ramki, nie mówiąc o wyciąganiu ze strychów i piwnic poupychanych tam od wojny urządzeń, jak ręczne powielacze czy nawet, jak w stanie wojennym w Sandomierskiem, używanej ponoć przez oddział „Jędrusiów" maszyny zwanej bostonką, takiej jak ta, na której swego „Robotnika" drukował na początku XX wieku sam Józef Piłsudski.

Harcownicy

Na początku stanu wojennego w pisemku dla dzieci „Miś" ukazała się wkładka „Mały drukarz" instruująca, jak ze szpulki na nici zrobić malutką drukarenkę. Rzecz była nadzwyczaj aktualna, wszak niejeden Polak głowił się wtedy nad skonstruowaniem czegoś, czym można byłoby przywalić komunie. Numer został wykupiony na pniu... przez dorosłych.

Trudno powiedzieć, czy skorzystano z podanej przez redakcję „Misia" instrukcji, jednak takich, którzy z gorszym lub lepszym skutkiem starali się wymyślić...