Skarga pauliańska w pełni rozkwita

Instytucja będąca podstawą powszechnej ochrony wierzyciela jest w praktyce wykorzystywana przez każdego, niezależnie od tego, jaki jest status dłużnika.

Instytucja skargi pauliańskiej nabiera w miarę rozwoju gospodarki wolnorynkowej coraz większego znaczenia praktycznego. Świadczą o tym liczne orzeczenia sądów powszechnych i sądów administracyjnych, jak też wzrastająca liczba doktrynalnych wypowiedzi w tej materii, o zróżnicowanej zresztą doniosłości merytorycznej.

Geneza instytucji skargi pauliańskiej sięga czasów klasycznego prawa rzymskiego. Wiąże się z osobą pretora Luciusa Aemeliusa Paulusa, który w 191 r. przed naszą erą (ante Christum natum) wydał edykt, tworząc w nim nowy delikt nazwany fraus creditorum („fraus" to „oszustwo, zdrada, szkoda, strata, występek", „creditor" – „wierzyciel"). Edykt ten, w przypadku działania przez dłużnika in fraudem creditorum (na szkodę wierzycieli), dawał wierzycielom do dyspozycji cztery środki prawne, w tym actio pauliana, tj. powództwo wierzyciela o uznanie czynności prawnej dłużnika za bezskuteczną, obejmujące żądanie, aby osoba trzecia zwróciła do masy majątkowej podlegającej egzekucji wartość/korzyść uzyskaną niesłusznie od dłużnika.

Konstrukcja ta przetrwała do naszych czasów w niezmienionym zasadniczo kształcie. Różny jest tylko sposób jej regulacji w poszczególnych ustawodawstwach.

W ustawodawstwach systemu romańskiego (francuskie, włoskie, belgijskie) stosowne przepisy znajdują się w kodeksie cywilnym,...