Brak zapłaty wynagrodzenia to odstąpienie od umowy i do tego jeszcze kara

Uchwała siedmiu sędziów Sądu Najwyższego powinna skłonić strony już zawartych umów do weryfikacji zamieszczonych w nich postanowień. Zastrzeganie kar umownych na skutek odstąpienia od umowy, bez precyzyjnego wskazania okoliczności, w których odstąpienie może być wykonane, jest częstą praktyką.

Dochodzenie kary umownej przez jedną ze stron umowy jest częstym przedmiotem sporów sądowych. Mimo że zagadnienie kary umownej było wielokrotnie analizowane w orzecznictwie, okazuje się, iż zasadność żądania kary umownej nadal budzi wątpliwości na tle niektórych stanów faktycznych.

Dwa kierunki orzecznicze

Pytanie o możliwość zasądzenia kary umownej pojawiło się w związku ze sporem pomiędzy stronami umowy o roboty budowlane. Umowa przewidywała m.in. karę umowną, zastrzeżoną na rzecz wykonawcy, na wypadek odstąpienia przez niego od umowy z przyczyn, za które odpowiedzialność ponosi zamawiający. Strony przewidziały też, że wykonawca może odstąpić od umowy, jeżeli zamawiający opóźnia się z płatnościami za faktury co najmniej 14 dni i nie płaci mimo wezwań. Wskazane w umowie przesłanki odstąpienia i żądania kary umownej ziściły się, ponieważ zamawiający nie regulował kolejnych części należnego wynagrodzenia, w związku z czym wykonawca, będący powodem w postępowaniu przed sądem, złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy i zażądał zapłaty kary umownej. Sąd I instancji oddalił jednak powództwo w tym zakresie, sąd odwoławczy zaś, rozpoznając apelację, powziął wątpliwości związane z przedmiotowym zagadnieniem prawnym, wobec czego postanowił przedstawić je do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu.

Wątpliwości sądu apelacyjnego dotyczyły rozbieżności, jakie...