Kiedy cudzoziemiec podlega pod ZUS

Zarówno w przypadku pracowniczego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym, jak i z tytułu wykonywania umowy zlecenia sam zamiar czasowego przebywania w Polsce czy legitymowanie się jedynie zezwoleniem na pobyt czasowy nie mają rozstrzygającego znaczenia.

Jak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 1 października 2019 r. (I UK 194/18), istotne jest jedynie, czy w tym czasie można mówić o stałym przebywaniu danej osoby na terytorium Polski. W konsekwencji przyjazd, choćby i cykliczny (regularny), do Polski celem wykonywania pewnych aktywności zawodowych, jak np. prowadzenie wykładów czy świadczenie usług doradczych na podstawie umowy zlecenia albo umowy o pracę, nie będzie powodował objęcia obywatela państwa trzeciego polskim systemem ubezpieczenia społecznego. Natomiast stałe przebywanie w Polsce w okresie wykonywania tych czynności (np. zamieszkanie w Polsce i prowadzenie wykładów lub badań przez jeden semestr), chociażby przez krótki (sumarycznie) okres determinowany czasowym zezwoleniem na pobyt, będą prowadzić do objęcia polskim systemem ubezpieczeń społecznych.

Sprawa dotyczyła cudzoziemców spoza Unii Europejskiej (głównie obywateli Białorusi, Mołdawii, Nepalu, Rosji i Ukrainy), zatrudnianych w Polsce na umowach zlecenia. Przebywali oni w Polsce na wizach krajowych lub kartach pobytu tymczasowego. ZUS w oparciu o art. 5 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: u.s.u.s.) uznał, że podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w Polsce, bo nie byli zatrudnieni w obcym przedstawicielstwie dyplomatycznym, urzędzie konsularnym, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych....