Jak powstawały akademie nauk?

autor zdjęcia: Palace of Versailles / Wikimedia Commons

źródło: Rzeczpospolita

„Colbert przedstawia Ludwikowi XIV członków Królewskiej Akademii Nauk w 1667 r.” – obraz Henriego Testelina z ok. 1675 r. pozostający w zasobach Pałacu Wersalskiego

Miejscem, gdzie mogą się zebrać i podyskutować naukowcy z różnych dziedzin, są obecnie akademie nauk. Tym razem opiszę, jak utworzono dwie z nich: francuską i rosyjską. O innych – w tym dwóch polskich: PAU i PAN – napiszę osobny felieton.

Naukowcy (uczeni, jak się ich czasem nazywa) głównie zajmują się badaniami naukowymi i nauczaniem studentów oraz doktorantów. Te zajęcia prowadzą do ich rozproszenia, bo w badaniach naukowych (i w dydaktyce) stale postępuje specjalizacja, podział na działy nauki, dyscypliny, specjalności, specjalizacje... Coraz trudniej porozumieć się ponad tymi podziałami i wypracować wspólne poglądy obejmujące naukę jako całość. Gdzie i kiedy powstały pierwsze w Europie akademie nauk?

Kardynalny pomysł kardynała Richelieu

Pierwsza Akademia Francuska została założona już w 1635 r. z inicjatywy kardynała Richelieu. Formalnie została założona dekretem króla Ludwika XIII w 1637 r., ale to Richelieu ustalił wszystkie reguły. Przyjęto, że członków akademii jest zawsze 40 i że po wybraniu piastują oni tę funkcję dożywotnio – nowego członka można wybrać tylko wtedy, gdy po śmierci akademika zwolni się jego „fotel”. Nowych członków wybierają wyłącznie członkowie akademii, obowiązuje tu więc reguła korporacji.

W momencie powołania głównym zadaniem akademii było czuwanie nad językiem francuskim, śledzenie jego ewolucji i wprowadzanie norm określających, co w języku jest poprawne, a co nie. W tym celu akademia wydawała słowniki. Pierwszy z nich powstał w 1694 r....