Nowe narzędzie regulacyjne – decyzja zakazująca samowoli

Jest spora szansa, że nowe uprawnienia pozwolą gminom skuteczniej egzekwować przepisy prawa i chronić przestrzeń przed niepożądanymi zmianami.

Nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (u.p.z.p.) z 7 lipca 2023 r. poza głośnymi zmianami, jak wprowadzenie planów ogólnych czy zintegrowanych planów inwestycyjnych, wprowadziła też narzędzie interesujące z perspektywy organu wykonawczego gminy i kontroli zapewnienia ładu przestrzennego. Chodzi o decyzję zakazującą zagospodarowania terenu w sposób sprzeczny z obowiązującym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego wydawaną na podstawie art. 35a u.p.z.p. Czy nowe narzędzie pozwoli gminom skuteczniej egzekwować przepisy i chronić przestrzeń przed niepożądanymi zmianami?

Stan dotychczasowy – czy prawo nie znosi próżni?

Przed 24 września 2023 r., czyli wejściem w życie wspomnianej nowelizacji u.p.z.p., samorządy pozbawione były instrumentu prawnego wprost sankcjonującego samowolę urbanistyczną na terenach objętych ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Organ wykonawczy gminy na podstawie art. 59 ust. 3 u.p.z.p. był co prawda legitymowany do wydania decyzji nakazującej wstrzymanie użytkowania zagospodarowania terenu, a nawet przywrócenie jego poprzedniego sposobu zagospodarowania, jednak decyzja ta mogła być wydana jedynie w odniesieniu do nieruchomości, dla której nie obowiązywał plan miejscowy.

W związku ze wspomnianą luką prawną sądy administracyjne niejako prawotwórczo orzekały o...