Polskie fortyfikacje – za mało, za późno

źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

Obrona Westerplatte – obraz Edwarda Mesjasza

autor zdjęcia: Leszek Nabiałek

źródło: Rzeczpospolita

Mapa polskich rejonów umocnionych wzdłuż granicy z Niemcami latem 1939 r.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Duży schron Obszaru Warownego Śląsk

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Płonące Westerplatte ostrzeliwane z pokładu pancernika „Schleswig–Holstein”

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Kpt. Franciszek Dąbrowski, zastępca dowódcy Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Niemiecki ckm strzela do obrońców Westerplatte z gdańskiego Nowego Portu

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Ruiny na Westerplatte po kapitulacji polskiego garnizonu

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Gen. Eberhardt salutuje mjr. Henryka Sucharskiego, dowódcę bohaterskiej załogi Westerplatte

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Niemcy szturmują niezidentyfikowany polski schron we wrześniu 1939 r.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Kpt. Tadeusz Semik, dowódca kompanii fortecznej broniącej schronów w Węgierskiej Górce

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Obsluga polskiego ckm w schronie bojowym

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Schron „Wąwóz” w Węgierskiej Górce tuż po walkach

źródło: Fundacja Polonia Militaris

Polskie pozycje i schron pod Mławą – rekonstrukcja bitwy w 2008 r.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Opatrywanie rannego niemieckiego artylerzysty, obok działko ppanc. PAK 36 kal. 37 mm

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Niemcy przekraczają polską granicę pod Sępólnem Krajeńskim 1 września 1939 r.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Kozły przeciwpancerne

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Kolumna niemieckich czołgów w Borach Tucholskich

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Odznaka 35. Pułku Piechoty

źródło: Getty Images

Polski schron bojowy w Ostrołęce, w pobliżu mostu na Narwi – fotografia z października 1939 r.

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Most na Narwi pod Wizną zniszczony przez Polaków i obok most pontonowy wzniesiony przez niemieckich saperów

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Niemiecka kolumna w drodze do Zambrowa po przełamaniu obrony pod Wizną

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Gen. Heinz Guderian, dowódca XIX Korpusu Pancernego, podczas kampanii w Polsce

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Niemiecki grenadier rzuca granat na polskie pozycje

W 1939 roku Polska nie miała swej linii Maginota czy choćby linii Mannerheima, która mogłaby zatrzymać agresorów. Mimo to żołnierz polski udowodnił, że gdy miał oparcie w dobrze zorganizowanych pozycjach obronnych i fortyfikacjach, potrafił się przeciwstawić niemieckiej przewadze liczebnej i technicznej

Gdy 1 września 1939 roku spadła na Polskę niemiecka nawała, nasze granice północne, zachodnie i południowe, wyjąwszy krótkie odcinki umocnione, nie były chronione fortyfikacjami. Z kilku przyczyn.

Odrodzone państwo polskie miało granice rozciągnięte aż na ponad 5500 km nieprzyjaznych sąsiadów, poza Łotwą, Rumunią i Węgrami (od marca 1939 r.). Ufortyfikowanie długich i w większości niedogodnych do obrony granic z najgroźniejszymi przeciwnikami Związkiem Sowieckim (ponad 1400 km granicy) i Niemcami (po wchłonięciu Czech i Moraw w marcu 1939 roku – ponad 2600 km) wobec szczupłych środków budżetowych było niepodobieństwem.

W 1933 roku podjęto ograniczony wysiłek zabezpieczenia fortyfikacjami przemysłowego serca kraju, jakim był Górny Śląsk. Do 1938 roku wzniesiono w pobliżu granicy pas umocnień o długości 21 km. W skład Obszaru Warownego Śląsk wchodziło dziewięć tzw. punktów oporu przystosowanych do obrony okrężnej, schrony samodzielne i zbiornik wodny na Brynicy, który miał być wykorzystany do zalania niektórych terenów. W 1939 roku fortyfikacje uzupełniono na obu flankach schronami polowymi, przedłużając linię obrony pod Częstochowę na północy i Pszczynę na południu.

Na wschodzie – wedle planu obrony przed agresją sowiecką opracowanego pod koniec lat 20. – miano zbudować ponad 1400 obiektów, w tym ciężkie schrony artyleryjskie lub...