Tkanka życia, tkanina poezji

autor zdjęcia: Józef Maria Ruszar

źródło: Rzeczpospolita

Fontanna Diana na Rynku we Lwowie

Wydany niedługo przed śmiercią tom Zbigniewa Herberta „Epilog burzy” zamyka wiersz „Tkanina”. Ze względu na usytuowanie w ostatnim tomie pozostaje symbolicznie ostatnim słowem poety. To wiersz złożony, bardzo liryczny w wyrazie i syntetyczny w konstrukcji, zakorzeniony w tekstach kultury. Z drugiej strony „Tkanina” jest utworem niezwykle prywatnym: mówi o intuicji wieczności, która rodzi się w człowieku przed śmiercią, o nieskończoności i skończoności „kruchej pamięci, sumienia, wierności”

Wiersz ten łączy w sobie tak wiele linii istotnych dla twórczości Herberta, że pozwala się odczytywać jako zamierzona summa poetycka. Poprzez drobne metafory odsyła do fraz z dziesiątków wierszy poety.

Tkanina

Bór nici wąskie palce i krosna wierności

oczekiwania ciemne flukta

więc przy mnie bądź pamięci krucha

udziel swej nieskończoności

Słabe światło sumienia stuk jednostajny

odmierza lata wyspy wieki

by wreszcie przenieść na brzeg niedaleki

czółno i wątek osnowę i całun

Spotkanie z Parkami

Perspektywa wiersza jest przedśmiertna, dla człowieka, który tutaj mówi, drugi brzeg jest „niedaleki”. Praca mitycznych prządek determinujących ludzkie życie dobiega końca. W mitologii greckiej i rzymskiej los człowieka to splot wielu nici osnutych zawsze na tej najważniejszej, wyznaczającej czas indywidualny. Nić żywota przędą greckie Parki (rzymskie Mojry) i jej długość jest rozmaita, zależy od przeznaczenia, którego nie znamy. Kloto przędzie nić życia, Lachesis przydziela los i strzeże nici, a Atropos (Nieodwracalna) przecina ją, gdy nadchodzi czas śmierci. Tkanina przedstawia życie – mówi symbolika różnych kultur: greckiej, rzymskiej, indyjskiej – i chodzi w jej znaczeniach przede wszystkim o to, że splata dwa jego zasadnicze plany: biologiczno-egzystencjalny i...