Człowiek i kamień w wierszach Szymborskiej i Herberta
Herbert i Szymborska nie mają na artystycznym koncie wspólnych wystąpień programowych, nie tworzyli grupy, a ich poszukiwania mają charakter indywidualny. Jednakże porównywanie wierszy tych wybitnych polskich poetów przynosi poznawczy pożytek – głównie w zakresie interpretacji
W wierszu Herberta „Przypowieść” (z tomu „Hermes, pies i gwiazda”) wielkie aspiracje poznawcze spotykają się z ludzką niedoskonałością, mierzoną wedle skali kamiennego trwania. Wyłączony i nieobecny w świecie poeta, skupiający się na istocie bytu, w swym znieruchomieniu przypomina kamienną rzeźbę. Wierzy on, że „bez pomocy teologów / chwyci w spragnione usta wieczność”. Ironii nie da się przeoczyć, ale przecież ktoś musi naiwnie pytać o rzeczy pierwsze. Przeto nie sposób zdyskredytować zadania, które i tak przekracza ludzkie siły.
Zamach na niemożliwe inaczej został pomyślany w słynnej „Rozmowie z kamieniem” Wisławy Szymborskiej (z tomu „Sól”), w tym wierszu bowiem wnikanie w zaklęty świat wewnątrz kamienia, który kryje w sobie fundamentalne zagadki ontologiczne, polega na wytworzeniu iluzji dialogu. Kamień-rozmówca podważa uzurpacje ludzkiego umysłu. Kategorie językowe służące niby-porozumieniu nie mogą być uzgodnione, gdyż ich spójność się rozpada. Istotny jest paradoks „elokwentnego milczenia”. Światy stają się nieprzenikalne, a monady, czyli człowiek i kamień, nie mogą się porozumieć. Można zatem odnieść wrażenie, iż poeci mówią o tym samym, konstruując inne sytuacje, sięgając po ironiczny, to znów współczujący monolog (Herbert), bądź po utrudniony, zacinający się dialog (Szymborska).
Jednakże o różnicy między tymi ujęciami decyduje, jak już...
Archiwum Rzeczpospolitej to wygodna wyszukiwarka archiwalnych tekstów opublikowanych na łamach dziennika od 1993 roku. Unikalne źródło wiedzy o Polsce i świecie, wzbogacone o perspektywę ekonomiczną i prawną.
Ponad milion tekstów w jednym miejscu.
Zamów dostęp do pełnego Archiwum "Rzeczpospolitej"
ZamówUnikalna oferta