Dwie miary polskości

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

X pawilon Cytadeli Warszawskiej — miejsce uwięzienia Romana Dmowskiego i Józefa Piłsudskiego

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Roman Dmowski podczas zesłania w Mitawie

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Józef Piłsudski (1899 r.)

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Roman Dmowski podczas pobytu we Francji (1909 r.)

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Pochód narodowy w Warszawie, 5 listopada 1905 roku

źródło: ośrodek karta

Żołnierze rosyjscy jadący na front wojny rosyjsko-japońskiej

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Posłowie polscy do rosyjskiego parlamentu, wśród nich, pośrodku w pierwszym rzędzie, Roman Dmowski (1907 r.)

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Członkowie Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu. Siedzą od lewej: Maurycy Zamoyski, Roman Dmowski, Erazm Piltz. Stoją od lewej: Stanisław Kozicki, Jan Rozwadowski, Konstanty Skirmunt, Franciszek Fronczak, Władysław Sobański, Marian Seyda, Józef Wielowieyski. 1918 rok

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Józef Piłsudski przed Belwederem, 1930 rok

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Roman Dmowski, 1935 rok

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Delegacje polska i sowiecka podczas rokowań pokojowych w Rydze

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Uroczystość upamiętniająca Romana Dmowskiego. Widoczny tzw. mieczyk Chrobrego, symbol ruchu narodowego

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Roman Dmowski i Maurycy Zamoyski (w cylindrach) w drodze na uroczystość podpisania traktatu wersalskiego

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Roman Dmowski podczas konferencji pokojowej w Wersalu

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Trumna Piłsudskiego w katedrze warszawskiej

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Trumna Dmowskiego w katedrze warszawskiej

Niedawno, podczas zjazdu absolwentów jednego z elitarnych liceów, kilku nobliwych panów nagle zaczęło się kłócić. W ruch poszły nawet laski. Wśród staruszków odżyły dawne spory polityczne: piłsudczycy znów starli się z endekami. Scysja dobrze oddaje twierdzenie Giedroycia o „trumnach Piłsudskiego i Dmowskiego rządzących Polską”.

POSTAWY

Piłsudski – patriota stworzony przez rodzinę i... zaborcę

Pod aktem polsko-litewskiej unii horodelskiej z 1413 roku znajduje się podpis Gineta, protoplasty rodu Piłsudskich. W kolejnych stuleciach Piłsudscy łączą się m.in. z rodem Billewiczów, a na Litwie piastują urzędy ziemskie, walczą u boku Radziwiłłów.

Józef Piłsudski urodzony 5 grudnia 1867 roku w Zułowie od małego wychowywany był w atmosferze patriotycznej, a zwłaszcza w kulcie powstania styczniowego.

Wspominał: „Nie zaznałem długo żadnej troski o materialne rzeczy i otoczony byłem w dzieciństwie pewnym komfortem. A że rodzeństwo moje było liczne i rodzice względem nas byli łagodni i serdeczni, mógłbym nazwać swe dzieciństwo sielskim, anielskim. Mógłbym, gdyby nie zgrzyt jeden, który sępił czoło ojca, wyciskał łzę z oczu matki i głęboko wrażał się w mózgi dziecinne. Tym zgrzytem było świeże wspomnienie o klęsce narodowej 1863 roku”. Młodemu Ziukowi podtykano starannie dobraną literaturę – dzieje Greków i Rzymian, czyny Napoleona, polskich wieszczów. Idąc do gimnazjum, był już ukształtowany politycznie.

Szkolnictwo na Litwie pod koniec XIX wieku było całkowicie zrusyfikowane; jeszcze bardziej niż w Kongresówce. Pedagodzy starali się, aby „polskie matki śpiewały dzieciom kołysanki po rosyjsku”. Zetknięcie z rzeczywistością szkolną było dla...